Պանթուրքիզմը Վրաստանում և Իրանում՝ ՀՀ-ի էքզիստենցիալ սպառնալիք

Թուրք-ադրբեջանական տանդեմի շրջափակման մեջ գտնվող ՀՀ-ի համար հարևան Վրաստանում և Իրանում ադրբեջանական անջատողականությունն էքզիստենցիալ սպառնալիք է պետականության և անվտանգության համար:

ՀՀ-ի՝արտաքին աշխարհի հետ կապող կյանքի ճանապարհները կամ հիմնական լոգիստիկ հզորություններն անցնում են Վրաստանով և Իրանով ու այդ երկրների ադրբեջանաբնակ շրջաններով: Այդ շրջաններում հնարավոր անջատողականությունը կամ անկայունությունն ուղիղ հարված է ՀՀ-ի անվտանգության մակարդակին, տնտեսությանն ու պաշտպանունակության մակարդակին:

Թուրք-ադրբեջանական տանդեմի պանթուրքիստական ռազմավարությունը տարածաշրջանում նպատակ ունի նաև հնարավորության դեպքում ՀՀ-ն գցել ամբողջական թյուրքական շրջափակման մեջ՝հսկողություն հաստատելով նաև ՀՀ-ն՝արտաքին աշխարհի հետ կապող տրանսպորտային և էներգետիկ կոմունիկացիաների նկատմամբ:

Անկարա-Բաքու տանդեմի պանթուրքիստական ռազմավարությունն Վրաստանում ուղղված է մահմեդական Աջարիայի և ադրբեջանաբնակ Քվեմո-Քարթլիի(Բորչալու) տարածաշրջանի վրա: Ինչ վերաբերվում է Իրանին, ապա թուրք-ադրբեջանական տանդեմի պանթուրքիստական ռազմավարությունն ուղղված է Իրանի հյուսիսային՝ՀՀ-ի հետ սահմանակից շրջանների ուղղությամբ, որտեղ Բաքուն ու Անկարան ցանկանում են ստեղծել այսպես կոչված Մեծ Ադրբեջան միավորը՝Ադրբեջանի Հանրապետության և այսպես կոչված Հարավային Ադրբեջանի միավորման արդյունքում:

Բաքվից շատ հաճախ են հնչում պահանջներ՝Իրանի հյուսիսային շրջանների նկատմամբ, ինչին Իրանում շատ կտրուկ են արձագանքում: Արևմուտքի, Իսրայելի, ԱՄՆ-ի ծրագրերն Իրանի ուղղությամբ նպատակ ունեն հասնել այդ երկրի էթնիկ-կրոնական սահմաններով կազմաքանդմանը կամ Իրանի բալկանիզացիային, ինչն ուղիղ սպառնալիք է ՀՀ-ի ու Արցախի անվտանգությանը:

ՀՀ-ն ու նրա հատուկ ծառայությունները պետք է ակտիվորեն համագործակցեն Վրաստանի ու Իրանի իշխանությունների և համապատասխան ծառայությունների հետ՝նմանատիպ սցենարը կանխելու համար:

Դրան զուգահեռ, ՀՀ-ն պետք է Վրաստանի հայաբնակ շրջաններում ակտիվ ներդրումներ իրականացնի՝Ջավախքում, Քվեմո-Քարթլիի հայաբնակ գյուղերում, պահպանելով Վրաստանի հայության տնտեսական, քաղաքական ներուժն ու այն դիտարկել, որպես թուրք-ադրբեջանական էքսպանսիան բալանսավորող տարր՝Վրաստանի իշխանությունների հետ համագործակցությամբ:

Իրանն էլ պետք է պահպանի իր տարածքային ամբողջականությունն, ուժեղացնի պայքարն անջատողականության դեմ ու Իրանի տարածքային ամբողջականությունն ունի նույնքան կարևորություն, ինչքան ՀՀ-ի տարածքային ամբողջականությունն՝ելնելով պանազերիական և պանթուրքիստական տրամադրություններից Իրանի հյուսիսում և այդ ուղղությամբ Թուրքիա-Ադրբեջան տանդեմի ակտիվ լոբբիստական աշխատանքից ու հատուկ ծառայությունների լատենտային գործունեությունից:

Վարդան Վարդանյան