Ն․Ս․Օ․Տ․Տ․ Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի տնօրինությամբ՝ նոյեմբերի 4–7-ի Գերագույն հոգևոր խորհրդի քննարկումներից հետո դեկտեմբերի 10–12-ը հրավիրվում է եպիսկոպոսաց ժողով՝ քննության առնելու Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու շուրջ վերջին զարգացումները և ներեկեղեցական կյանքին առնչվող հարցերը։ Այս ժողովը, առանց չափազանցնելու, կրում է բեկումնային նշանակություն։ Այստեղ այլևս առաջնային չեն ընթացիկ վարչական կամ կարգապահական հարցերը։ Առկա է Եկեղեցու կանոնական կարգի, հեղինակության ու ինստիտուտի ինքնիշխանության լուրջ փորձությունը՝ պայմանավորված իշխանական ուղղորդված ճնշումներով ու դրա հետևանքով առաջացած ներքին տրոհմամբ: 10 հերձվածող և անհնազանդ Սրբազաններ պահանջում են Վեհափառի հրաժարումը՝ փաստացի գործիք դառնալով իշխանության ձեռքին։ Նրանց քայլերը հակասում են եկեղեցական ավանդույթին և ուղղված են Մայր Աթոռի ներսում ճեղք առաջացնելուն։ Մյուս կողմից՝ անազատության մեջ գտնվող Միքայել արք․ Աջապահյանը և Բագրատ արք․ Գալստանյանը պահանջում են դադարեցնել հերձվածական վարք դրսևորած առաջնորդների պաշտոնավարումը՝ ընդգծելով, որ նրանց գործողությունները ինքնին արդեն իսկ դատավճիռ են իրենց կարգավիճակի համար։ Այս ներքին ճգնաժամը զուգորդվում է իշխանության կողմից Եկեղեցու և Վեհափառի նկատմամբ կիրառվող օրեցօր սաստկացող ճնշումներով՝ վարչական, քարոզչական և քաղաքական մեխանիզմների միջոցով։ Այս ամենը միտված է թուլացնելու այն ինստիտուտը, որը դարերով եղել է մեր ինքնության, դիմադրողականության կրողներից մեկը։ Ի՞նչ սցենարներ են հնարավոր եպիսկոպոսաց ժողովում ♦ Կանոնական կարգի վերականգնում Ժողովը վերականգնում է ներքին կարգուկանոնը, և հերձվածական վարք դրսևորած Սրբազանների նկատմամբ կիրառվում են համապատասխան միջոցներ։Նման հանգուցալուծման պարագայում՝ Եկեղեցին դուրս է գալիս ճգնաժամից՝ համեմատաբար միավորված և ներքին կայունությամբ։ ♦ Բաժանարար գծերի խորացում Եթե հերձվածող Սրբազանները չընդունեն ժողովի որոշումները, հակամարտությունը կարող է դուրս գալ բաց հակադրության փուլ։Իշխանության համար այս զարգացումն ամենաձեռնտուն է. այն իշխանության պրոպագանդան կօգտագործի՝ Եկեղեցու ճգնաժամը ներկայացնելով որպես «ներքին ապստամբություն»։ ♦ Ճգնաժամի կառավարում Եթե քննարկումներում գտնվեն համաձայնության և հանգուցալուծման ներքին մեխանիզմներ, հնարավոր է խուսափել բաց առճակատումից։Կոմպրոմիսների դեպքում՝ պահպանվում է Եկեղեցու արտաքին միասնականությունը, իսկ ճնշումների մի մասը չեզոքացվում է։ Մեծ հաշվով, առանց հասարակության իրական սուբեկտության և ակտիվ դիրքավորման անհնար է արգելակել Նիկոլ Փաշինյանի հակաեկեղեցական և հակասահմանադրական գիծը։ Առաջիկա եպիսկոպոսաց ժողովը այլևս դարձել է ազգային դիմադրողականության, սահմանադրականության պայքարի, հասարակության ինքնագիտակցության չափման կարևորագույն ճակատ։ Այս ժողովի վերջնարդյունքը էականորեն ազդելու է ոչ միայն Եկեղեցու ներքին կյանքի, այլ նաև Հայաստանի առաջիկա քաղաքական ու հասարակական զարգացումների տրամաբանության վրա։ Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանց
