Թուրքմենստան-Ադրբեջան. Պանթուրքիստական էներգետիկ-տրանսպորտային տանդեմ

Թուրքմենստանի նախագահ Գուրբանգուլի Բերդիմուհամեդովն այսօր պաշտոնական այցով ժամանել է Ադրբեջան:

Թուրքմենստանի համար կարևոր է Ադրբեջանի հետ բազմակողմ հարաբերությունների զարգացումն՝առաջին հերթին էներգետիկ-տրանսպորտային ոլորտներում:

Նշենք, որ Թուրքմենստանը ցանկանում է Կասպից ծովի տարածաշրջանում վերածվել Կենտրոնական Ասիա-Կովկաս-Եվրոպա՝ TRACEKA միջազգային տրանսպորտային-կոմունիկացիոն միջանցքի կարևորագույն օղակի և Մերձկասպյան տարածաշրջանի յուրօրինակ դարպասների՝ Նոր մետաքսե ճանապարհի վրա:
Այս առումով Կասպից ծովի երկու՝ադրբեջանական և թուրքմենական ափերը կարող են միացվել Մերձկասպյան գազամուղով՝Կասպից ծովի հատակով, որը կմիանա ադրբեջանական գազային լոգիստիկային, ինչպես նաև տրանսպորտային միջանցք կստեղծվի՝Բաքվի միջազգային նավահանգստի և Թուրքմենբաշիի նավահանգստի միջև:

Այս առումով Աշգաբադն ունի հետաքրքություններ ադրբեջանական տարանցիկ լոգիստիկայի նկատմամբ՝Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգիծ, TANAP և այլն, ինչը նաև բխում է Թուրքիայի պանթուրքիստական շահերից՝Կովկասում ստեղծել թյուրքական էներգետիկ-տրանսպորտային միջանցք՝Թուրանը միացնելով Թուրքիային:

Ադրբեջանն էլ վաղուց հայտարարել է, որ պատրաստ է տրամադրել իր տարանցիկ հնարավորությունները՝ երկաթգիծ, ավտոմայրուղիներ, գազանավթատարներ կենտրոնական ասիական երկրների համար, դառնալով Ղազախստանի և Թուրքմենստանի համար պատուհան դեպի Արևմուտք և Թուրքիա:

Թուրքմենստանը հանդիսանում է մի շարք խոշոր միջազգային և տարածաշրջանային նախագծերի, այդ թվում՝ Աֆղանստան-Թուրքմենստան-Ադրբեջան-Վրաստան-Թուրքիա երթուղով Լապիս Լազուլի տարանցիկ-տրանսպորտային միջանցի նախաձեռնող:

Համապատասխան համաձայնագիրը Թուրքմենստանի, Ադրբեջանի, Վրաստանի, Թուրքիայի և Աֆղանստանի միջև ստորագրվել է 2017 թվականի նոյեմբերի 15-ին Աշգաբադում ՝ Աֆղանստանի վերաբերյալ տարածաշրջանային տնտեսական համագործակցության 7-րդ խորհրդաժողովի նախարարական նիստի ժամանակ:

Թուրքմենստան-Ադրբեջան միջանցքի ստեղծումը բխում է նաև Արևմուտքի շահերից, որն ունի հետաքրքրություններ թուրքմենական գազային հզորությունների նկատմամբ: Այդ միջանցքը թույլ կտա շրջանցել ՌԴ-ն և նվազեցնել եվրոպական շուկայի գազային կախվածությունը Մոսկվայից:

Բացի տնտեսական և գեոպոլիտիկ շահերից, Թուրքմենստան-Ադրբեջան հարաբերությունների հիմքում ընկած են նաև ընդհանուր թյուրքական ծագումը, մշակույթն ու լեզուն: Տնտեսական շահերին գումարվում է նաև պանթուրքական ռազմավարությունը, որի լոբբինգով զբաղվում է Անկարա-Բաքու տանդեմը:

Վարդան Վարդանյան