Ինչու՞ Մոսկվան չեղյալ հայտարարեց Իրանին C-300 համակարգերի տրամադրման արգելքը
Ռուսաստանի նախագահի որոշումը հանել Իրանին C-300 զենիթա-հրթիռային համակարգերի առաքման արգելքը պայմանավորված է կոմերցիոն շահերով: Այդ մասին հայտարարել է Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը: Փորձագետները և քաղաքական գործիչները Պուտինի որոշումը համարում են ճիշտ ժամանակին արված քայլ:
Մինչ այդ, Պուտինը չեղյալ էր հայտարարել Իրանին C-300 զենիթա-հրթիռային համակարգերի տրամադրման արգելքը: Իրանի նկատմամբ այդ համակարգերի տրամադրման արգելքը կիրառվել էր ՌԴ-ի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևի կողմից 2010թ.-ին՝ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևի կատարման համաձայն:
ՌԴ-ի ԱԳ նախարարի խոսքով, կայացնելով այդպիսի որոշումը, ՌԴ-ը առաջնորդվել է իր կոմերցիոն շահերով, ինչպես նաև հաշվի է առել իր հեղինակության հարցը: «Արդեն ստորագրված և ուժի մեջ մտած պայմանագրի կատարման դադարեցման մասին որոշումը կայացվել է 2010թ.-ի սեպտեմբերին:Դա արվել էր միջազգային միջնորդ վեցնյակի կոնսոլիդացված ջանքերին աջակցելու համար, որպեսզի խթանվի իրանական միջուկային ծրագրի շուրջ բանակցությունների կառուցողական գործընթացը»,-նշել է Լավրովը:
2007թ.-ին Ռուսաստանը Իրանի հետ ստորագրել էր հինգ դիվիզիոն С-300ПМУ-1 համակարգերի առաքման պայամանագիր, որի ընդհանուր արժեքը կազմում էր մոտ 800 միլիոն դոլար: Սակայն դրանք այդպես էլ չէին տրամադրվել Իրանին: ՌԴ-ում և Իրանում շատերը դեմ էին արտահայտվել այդ համակարգերի առաքման վրա արգելք դնելուն, քանի որ C-300, նրանց կարծիքով, պաշտպանողական զենք է և այն չի ընկնում ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի բանաձևերի տակ:
ՄԱԿ-ի կողմից Իրանի նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցները դեռևս չեղյալ չեն հայտարարվել, սակայն ապրիլի 2-ին միջնորդ վեցնյակի և Թեհրանի միջև իրանական միջուկային ծրագրի վերաբերյալ համաձայնագիր է ստորագրվել: Փաստաթուղթը ենթադրում է Իրանի միջուկային ծրագրի ծավալների նվազեցում՝ պատժամիջոցները աստիճանաբար հանելու պայմանով:
Վեցնյակը և Իրանը պատրաստ են ավարտել վերջնական համաձայնագրի ստորագրումը մինչև հունիսի 30-ը: Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին սակայն նշել է, որ Իրանը չի ստորագրի վեցնյակի հետ վերջնական համաձայնագիրը, եթե մինչ այդ պահը բոլոր պատժամիջոցները չհանվեն:
Լավրովը նշել է, որ Իրանի համար արդիական ՀՕՊ համակարգերը շատ կարևոր են, քանի որ դրանք կրում են պաշտպանական բնույթ և կարող են օգտակար լինել՝ հաշվի առնելով տարածաշրջանում ստեղծված լարված իրավիճակը: ՌԴ-ի ԱԳ նախարարը ընդգծել է, որ արգելքի չեղյալ հայտարարումը չի վտանգի որևի պետության, այդ թվում Իսրայելի անվտանգությունը, որը դեմ է Իրանի հետ ձեռք բերված Թեհրանի միջուկային ծրագրի մասով փոխզիջմանը:
Երուսաղեմում շատ զգուշավոր են մոտեցել ՌԴ-ի կողմից զենքի էմբարգոյի չեղյալ հայտարարմանը: «ՌԴ-ի որոշումը խոսում է այն մասին, որ Թեհրանի նկատմամբ կիրառված միջազգային պատժամիջոցները հանվելուց և տնտեսական աճի դեպքում իրանական իշխանությունները այդ աճը օգտագործելու են երկիրը զինելու, այլ ոչ թե բնակչության բարեկեցության բարձրացման համար»,-հայտարարել է Իսրայելի միջազգային, ռազմավարական հարցերի և հետախուզության հարցերի նախարար Յուվալ Շտայնիցը:
Թեհրանը բավականին օպերատիվ է արձագանքել ՌԴ-ի որոշմանը: Իրանի Մեջլիսի խոսնակի միջազգային հարցերով խորհրդական Հոսեյն Շեյհոլէսլամը հայտարարել է, որ Թեհրանը կարող է հենվել ՌԴ-ի վրա:
«Գաղտնիք չէ, որ իրանական ժողովրդի ենթագիտակցության մեջ շատ ցավոտ նստվածք էր տվել C-300 առաքման չեղյալ հայտարարման մասին տեղեկատվությունը: Այսօր ինձ համար շատ ուրախալի է գիտակցել, որ ՌԴ-ում որոշում են կայացրել, որ իրենք պետք է հետևեն իրենց խոստմանը և իրականացնեն պայմանագրի պահանջները: ՌԴ-ի վրա իսկապես կարելի է հենվել: Այժմ ամերիկացիները և նրանց դաշնակիցները չեն կարողանա խարխլել տարածաշրջանի հավասարակշռությունը և իրենց կամքը թելադրել ուժի դիրքերից»,-նշել է նա:
ՌԴ-ում էլ Պուտինի որոշումը համարում են ժամանակին արված քայլ: «Որոշումը կայացվել է ճիշտ ժամանակին»,-լրագրողներին նշել է Պետդումայի պաշտպանության հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Կոմոեդովը: Նրա խոսքով, այդ քայլը ճանապարհ է հարթում նաև երկու երկրների միջև ռազմա-տեխնիկական համագործակցության նաև այլ ոլորտների համար, օրինակ, ավիացիոն համակարգի հետ կապված, բացի այդ, ՌԴ-ը կարող էր Իրանին մատակարարել նաև նավեր:
Իրանի նկատմամբ կիրառված միջազգային պատժամիջոցների չեղարկումից հետո այդ երկրի շուկան կբացվի օտարերկրյա ներդրողների համար: Մրցակցությունը շատ խիստ է լինելու, սակայն ատոմային էներգետիկայի և ռազմական արդյունաբերության ոլորտներում Ռուսաստանը չունի հավասարը: Այդ մասին հայտնում է Deutsche Welle-ն:
Աբու-Դաբիի Delma Institute-ի Ռուսաստանի և Մերձավոր Արևելքի գծով փորձագետ Յուրի Բարմինի կարծիքով, մոտակա տարիներին Ռոսատոմը կմնա իրանական շուկայում միջուկային ոլորտում աշխատող ամենաառաջատար ընկերությունը: Նրա խոսով, առաջին հերթին դա վերաբերվելու է Բուշերի ատոմակայանի շինարարության շարունակման գործընթացին: Ավելի շատ Մոսկվան կարող է շահել ռազմաարդյունաբերական ոլորտում Իրանի հետ համագործակցությունից, քանի որ Թեհրանի հետ Ռուսաստանը ունի ստորագրված պայմանագրեր: Ըստ Բարմինի, Իրանը անմիջապես դժվար թե սկսի զենքեր գնել Արևմուտքից, քանի որ կողմերի միջև անվստահությունը դեռևս մեծ է, դրա համար էլ Ռուսաստանը լավ շանսեր ունի բազմամիլիարդանոց պայմանագրեր կնքել:
