Վրաստանի ընտրությունը՝ մտնել «միջանցք», թե՞ էլ ավելի կախվածության մեջ ընկնել Թուրքիայից

Վերջերս Բաքու-Թբիլիսի-Ախալքալաք-Կարս (ԲԹԿ) երկաթուղու գործարկումից հետո Վրաստանը դարձավ «չին-կովկասյան-եվրոպական» տրանսպորտային միջանցքի մի մասը։ Իսկ հիմա Թբիլիսին լավ հնարավորություն ունի կապել «երկաթե Մետաքսի ճանապարհը» նաև Ռուսաստանի, Աբխազիայի և Հայաստանի հետ։

Այս մասին EADaily-ի թղթակցին պատմել է ռուս եւ վրացի ժողովուրդների միասնության հիմնադրամի նախագահ Վլադիմիր Խոմերիկան։

Միջազգային փորձագետի խոսքով, եթե ԲԹԿ մայրուղին Եվրոպան կապում է Ասիայի հետ, ապա, այսպես կոչված, նոր «Անդրկովկասյան Տրանսիբը», եթե այն անցնի վրացական տարածքով, կկարողանար հյուսիսից հարավ (Սոչի – Սուխումի – Թբիլիսի – Երեւան) ըստ էության վերականգնել կապերը ոչ դյուրին տարածաշրջանի գրեթե բոլոր պետությունների հետ:

«Թբիլիսիում տրանսպորտային զարկերակի հնարավոր վերականգնման մասին աբխազական կողմի հայտարարությանը, չնայած քաղաքական ամբիցիաներին ու տարաձայնություններին, այնուամենայնիվ պետք է ականջալուր լինեն, քանի որ «Հյուսիս-Հարավ» տրանսպորտային միջանցքը շատ հետաքրքիր առաջարկ է առաջին հերթին հենց Վրաստանի համար։ Մենք շատ լավ գիտենք, որ ղարաբաղյան պատերազմից հետո իրավիճակը տարածաշրջանում փոխվել է, ի հայտ են եկել նոր խաղացողներ և նոր շահեր։

Ոչ ոք չէր սպասում, օրինակ, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն ի վերջո կպայմանավորվեն միմյանց հետ այն մասին, որ նրանց միջև կվերականգնվի երկաթուղին՝ շրջանցելով Վրաստանը, որը չէր գործում ավելի քան 30 տարի՝ նախիջևանյան տխուր իրադարձություններից հետո, որոնք տեղի ունեցան Խորհրդային Միության գոյության վերջում։ Այժմ մենք տեսնում ենք, որ աշխարհաքաղաքականության մեջ նոր վեկտոր է հայտնվել, և հետաձգման դեպքում Վրաստանը կարող է կորցնել տրանսպորտային հաբի շահավետ դերը», - հայտարարել է Վլադիմիր Խոմերիքին։

Նա նշել է, որ այսօր նոր «Անդրկովկասյան Տրանսսիբում», որը կանցնի Վրաստանի տարածքով, շահագրգռված են տեղի բոլոր խաղացողները՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը, Թուրքիան ու Իրանը, Ռուսաստանը, իհարկե, Վրաստանն ու Աբխազիան:

«Այսօր Վրաստանը կանգնած է ճամփեզրի վրա, նրա իշխանությունները դադար են վերցրել և մտածում են, բայց եթե նրանք շարունակեն ռուսատյաց քաղաքականությունը, ապա երկիրը կմնա տնտեսական շահի ճամփեզրին, կտուժի տարանցիկ միջանցքի և ընդհանրապես Անդրկովկասի աշխարհաքաղաքական խաղացողի դերը։ Կարծում եմ, որ հիմա Թբիլիսիում մտածում են, թե ինչ անեն և ինչպես։ Չէ որ տնտեսական անկումից բացի, «Հյուսիս-հարավ» տրանզիտից հրաժարվելը կարող է այլ վնասների հանգեցնել։ Բայց եթե այսօր ռիսկի դիմենք, ապա արդեն ապագայում այդ երկաթգիծը կարող է հատուկ նշանակություն ձեռք բերել, չէ որ Հայաստանի տարածքով այն կարող է այնուհետեւ տարանցվել Իրանի եւ Պակիստանի տարածքով դեպի Հնդկաստան եւ Չինաստան՝ Եվրոպան Ասիայի հետ կապելով «Հարավային» երկաթուղային գոտով», - ենթադրում է ռուս եւ վրացի ժողովուրդների միավորման հիմնադրամի նախագահը, որի կարծիքով «տնտեսությունը մերձեցնում է, շահավետ է դարձնում երկրների միջեւ հետագա փոխգործակցությունը»:

«Եթե նորից սկսվի նման տրանսպորտային հաղորդակցությունը, ապա ժամանակի ընթացքում կվերականգնվեն նաեւ Վրաստանի եւ Աբխազիայի միջեւ որոշակի կապեր։ Այս ամենը ժամանակի ընթացքում կարող է հաշտեցնել ժողովուրդներին, կարգավորել նրանց շփումները և իրավիճակը տարածաշրջանում նորմալ հուն բերել։ Ես, իհարկե, կուզենայի, որ Թբիլիսին և Սուխումին վերականգնեին նախկին կապերը, գուցե ինչ-որ նոր ձևերով՝ դաշնային կամ կոնֆեդերատիվ։ Եվ հենց այսօր է նման հնարավորություն առաջանում։ Եթե Թբիլիսիում իսկապես մտածում են ապագայի, խաղաղ կարգավորման մասին, ապա կորսված տրանսպորտային կապերի վերածնունդը, դա հենց այն քայլն է, որը, հավանաբար, Վրաստանին ոչ միայն չափազանց ձեռնտու է, այլ պարզապես անհրաժեշտ, - ընդգծել է Վլադիմիր Խոմերիկին ։ - Վրաստանը պակաս քաղաքականացված կլինի, նրա մոտ ավելի սերտ կապեր կհաստատվեն Ռուսաստանի հետ»։

Բնականաբար, Թուրքիայի սպառնալիքները կնվազեն։ Իսկ եթե Վրաստանը չմտնի այդ «միջանցք», ապա հակառակը, ավելի ուժեղ կախվածության մեջ կհայտնվի Թուրքիայի կողմից, ինչը հղի է վրացական տարածքների իսլամացման որոշակի շարունակությամբ»։

Այն հարցին, թե որքանով է Վրաստանին, որն ունի ելք դեպի ծով եւ նավահանգիստներ, ձեռնտու ուժեղացնել երկաթուղային հաղորդակցությունը, զրուցակիցը պատասխանել է, որ ցամաքային «կովկասյան միջանցքի» զարգացման դեպքում Բաթումի եւ Փոթի նավահանգիստները ոչ միայն չեն տուժի, այլեւ լրացուցիչ բեռնում կստանան:

«Ամեն դեպքում, նավահանգիստներն այսօր թերբեռնված են, քանի որ տրանսպորտային իրավիճակը չի շտկվել։ Եթե այդ ճանապարհը վերականգնվի, ապա շատ բեռներ են գնալու նավահանգիստներ, որոնք այնուհետեւ երկաթուղային տրանսպորտից կտեղափոխվեն տանկերներ եւ այլն: Լոգիստիկ շղթան ավելի արդյունավետ եւ կատարյալ կլինի, մեծ եկամուտներ կբերի», - պարզաբանել է փորձագետը, որը նշել է, որ Կովկասում երկաթուղիների ցանցի զարգացման հետ զգալիորեն կուժեղանա նաեւ տուրիստական ոլորտը։

«Բացի այդ տարանցիկ հաղորդակցություններից, վրացական տնտեսության մեծ մասը համալրվում է զբոսաշրջային ուղղության գործառույթներով, որն այժմ շատ տուժում է։ Եվ մենք տեսնում ենք, որ նման քաղաքականությունը, ցավոք, շարունակվում է։ Այսօր արդեն հայտարարել են Կիպրոսի բացման մասին, առաջարկում է իր ծառայությունները Մոնտենեգրո, հրաշալի աշխատել է Թուրքիան, որը բացել է սահմանները: Իսկ ահա Վրաստանը, ցավոք, փակ է։ Թեեւ ոչ վաղ անցյալում երկրի տնտեսության մոտ մեկ երրորդը լրացվել է հենց զբոսաշրջության հաշվին», - եզրափակել է զրուցակիցը։