Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանն այսօր հրապարակել է «Զալյանը և այլք ընդդեմ Հայաստանի» գործով (Zalyan and Others v. Armenia (nos. 36894/04 and 3521/07)) դատավճիռը, որը վերաբերում է ՀՀ ԶՈՒ նախկին զինծառայողներ Արայիկ Զալյանի, Ռազմիկ Սարգսյանի և Մուսա Սերոբյանի՝ ազատությունից ապօրինի զրկված լինելու վերաբերյալ գանգատին:
Դատարանը վճռել է, որ դիմումատուների նկատմամբ տեղի չեն ունեցել Եվրոպական Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտումներ (կտտանքի արգելք), բայց տեղի են ունեցել նույն հոդվածի ընթացակարգային խախտումներ: Դատարանը գտել է նաև, որ Զալյանի նկատմամբ չեն խախտվել պատշաճ բուժօգնություն ստանալու նրա իրավունքը, բայց խախտվել է Կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածով նախատեսված ազատության իրավունքը, երբ նրան ազատազրկել են 2004թ ապրիլի 21-24 և օգոստոսի 24-նոյեմբերի 4 ընկած ժամանակահատվածում, հայտնում է
panorama.am-ը:
ՄԻԵԴ-ը վճռել է, որ Հայաստանի կառավարությունը դիմումատուներին պետք է ընդհանուր առմամբ շուրջ 50 000 եվրո դրամական փոխհատուցում վճարի:
Որպես
«Մատաղիսի գործ» հայտնի այս դատավեճը սկսվել է ՀՀ դատական ատյաններում 2004թ ապրիլից, երբ 2003թ դեկտեմբերին երկու ծառայակիցների սպանության մեղադրանքով ժամկետային զինծառայողներ Զալյանը, Սարգսյանը և Սերոբյանը ներգրավվել են իբրև մեղադրյալներ, որի ընթացքում նրանց նկատմամբ, իրենց իսկ պնդմամբ (ինչպես ներկայացված է ՄԻԵԴ-ում գործերիի փաստական հանգամանքներում), օրինապահ մարմինների կողմից կիրառվել է դաժան և անմարդկային վերաբերմունք՝ սպանություն կատարելու մեջ խոստովանական ցուցմունք կորզելու նպատակով:
«Ապա նրանք տեղափոխվել են զինդատախազի աշխատասենյակ, որտեղ շարունակվել է նրանց նկատմամբ վատ վերաբերմունքը», - ասված է ՄԻԵԴ մամլո հաղորդագրության մեջ:
Երկարատև դատական գործընթացներից հետո, որոնց ընթացքում նախ Զալյանին, Սարգսյանին և Սերոբյանին դատապարտում են 15 տարվա ազատազրկման (2005թ, մայիս)՝ անհիմն համարելով օրինապահ մարմինների կողմից խոշտանգումների մասին պնդումները, ապա 2006թ մայիսին Վերաքննիչ դատարանը վերանայում է ստորին պալատի վճիռը և դատապարտում նրանց ցմահ ազարազրկման, իսկ նույն թվականի դեկտեմբերին զոհերից մեկի ծնողի վճռաբեկ բողոքի հիման վրա (նա պնդել էր, որ իրական մարդասպանների փոխարեն ազատազրկվել են անմեղ մարդիկ) Վճռաբեկ դատարանի որոշմամբ նախկին զինծառայողները ազատ են արձակվում:
2012թ դեկտեմբերին Զալյանը, Սարգսյանը և Սերոբյանը արդարացվել են:
ՄԻԵԴ ներկայացված գանգատում դիմումատուները պնդել էին, որ իրենք նախ անօրինական կերպով են զրկվել ազատությունից 2004թ ապրիլի 19-23-ին և կտտանքների և խոշտանգումների վերաբերյալ իրենց դիմումները երբեք չեն քննվել: Զալյանը իր գանգատում նաև ներկայացրել էր, որ իր բողոքի հացադուլի ժամանակ իրեն մերժել են հարազատների հետ տեսակցություն ունենալ և չեն ցուցաբերել անհրաժեշտ բժշկական օգնություն:
Հայաստանը ներկայացնող «ադ հոք» դատավոր Սիրանուշ Սահակյանը ներկայացրել է վճռին կցված հատուկ կարծիք:
