Հայաստանի կառավարությունը հուլիսի 25-ին հավանություն է տվել Եվրասիական զարգացման բանկի (ԵԱԶԲ) հետ 200 մլն դոլարի վարկային համաձայնագրին: Այդ միջոցները կուղղվեն ենթակառուցվածքային լայնածավալ նախագծի իրականացմանը՝ «Հյուսիս-Հարավ» ճանապարհային միջանցքի շրջանակներում Քաջարանի թունելի կառուցմանը։
Նախատեսվում է, որ թունելի երկարությունը կլինի 7 կիլոմետր, ևս 4 կիլոմետր մոտեցող ճանապարհներ կվերակառուցվեն։ Ծրագրի նպատակը «Հյուսիս-Հարավ» ավտոճանապարհային միջանցքի հատվածում տարանցիկ փոխադրումների ներուժի բարձրացումն է ու վթարայնության նվազեցումը։
Ըստ որոշման հիմնավորման՝ նախատեսված շինարարական ծրագրի արժեքը մոտ 370 միլիոն դոլար է, շինարարությունը կտևի մոտ 6 տարի։ Եվրասիական զարգացման բանկից այս վարկը ՀՀ-ին տրամադրվելու է տարեկան 4 տոկոս տոկոսադրույքով՝ 20 տարի մարման ժամկետով։
Բացի սա, կառավարությունը ևս 100 միլիոն դոլարի վարկ է ներգրավելու Եվրասիական զարգացման բանկի Կայունացման և զարգացման եվրասիական հիմնադրամի միջոցներից՝ որպես բյուջետային աջակցության վարկ։ Սա ևս տարեկան 4 տոկոս է՝ 20 տարվա մարման ժամկետով։
Այսպիսով, ներգրավվող միջոցների ընդհանուր գումարը կկազմի 300 մլն դոլար։ Այս ներդրումները կոչված են ոչ միայն բարելավել երկրի տրանսպորտային ենթակառուցվածքը, այլև երկարաժամկետ հեռանկարում աջակցել Հայաստանի տնտեսական զարգացմանը:
Տանջանք "Հյուսիս-հարավ" ավտոճանապարհի կառուցման ուղին
"Հյուսիս-հարավ" ավտոմայրուղին Հայաստանի ամենամեծամասշտաբ տրանսպորտային նախագիծն է անկախությունից ի վեր ։ 2009 թվականին նախաձեռնված այս նախագիծը կոչված է միացնելու երկրի հյուսիսային և հարավային մասերը ՝ ստեղծելով միջազգային տրանսպորտային միջանցք Պարսից ծոցից մինչև Սև ծով:
Ներկայումս երեք միլիոն բնակչություն ունեցող Հայաստանը մեքենայով հատելը տևում է մոտ 11 ժամ ։ 556 կիլոմետր երկարությամբ նոր մայրուղին խոստանում է այդ ժամանակը կիսով չափ կրճատել ։
Սակայն, չնայած Հայաստանի համար «Հյուսիս-Հարավի» ռազմավարական կարեւորությանը,դրա իրագործման տեմպերը շատ բան են թողնում։ Ի սկզբանե նախատեսվում էր շինարարությունն ավարտել մինչև 2019 թվականը, սակայն մինչ օրս շահագործման է հանձնվել մայրուղու ընդհանուր երկարության միայն 5-6%-ը։
Երկրի կառավարությունն ակնկալում է, որ առաջիկա 8-9 տարիների ընթացքում այն ավարտին կհասցվի, ինչը պետք է էապես բարելավի Հայաստանի տրանսպորտային ենթակառուցվածքն ու տնտեսական հեռանկարները։
Ենթադրվում է, որ Քաջարանի թունելի (ավտոմայրուղու ռելիեֆով ամենաբարդ հատվածը) նախագծի իրականացումը կարեւոր քայլ կդառնա Հյուսիս-Հարավ տրանսպորտային միջանցքի զարգացման գործում, ինչը կարող է զգալիորեն բարելավել Հայաստանի լոգիստիկ հնարավորությունները և ամրապնդել նրա դիրքերը որպես տարանցիկ հանգույց տարածաշրջանում:
Հայաստանի աճող պետական պարտքը
Հայաստանի ֆինանսների նախարարության տվյալների համաձայն ՝ երկրի պետական պարտքը 2024 թվականի առաջին կիսամյակում հասել է նոր ռեկորդային մակարդակի՝ 12 միլիարդ 157,2 միլիոն ԱՄՆ դոլարի՝ 2023 թվականի վերջի համեմատ աճելով 311,8 միլիոն դոլարով։ 300 միլիոն դոլար լրացուցիչ վարկի ներգրավումն էլ ավելի կմեծացնի այդ ցուցանիշը։
Հետաքրքիր է նշել պարտքի կառուցվածքի փոփոխությունները։ Ներքին պարտքի մասնաբաժինը կառավարության ընդհանուր պարտքի մեջ աճել է 47,3%-ից մինչև 50,7%, իսկ ազգային արժույթով պարտքը աճել է 45,9% - ից մինչև 49,4%: Այս միտումները կարող են վկայել հայկական դրամի և տեղական ֆինանսական շուկայի նկատմամբ աճող վստահության մասին։
Ընդ որում, Հայաստանի արտաքին պարտքն անկում է գրանցել ինչպես դոլարային, այնպես էլ դրամային համարժեքով։ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը եւս կարողացել է իր պարտքը 550,8 մլն դոլարից նվազեցնել մինչեւ 508 մլն դոլար:
Հայաստանի ֆինանսների նախարարության կանխատեսումների համաձայն՝ 2024 թվականի ավարտին երկրի պետական պարտքի կաճի` հասնելով 5 տրիլիոն 314 միլիարդ դրամի, ինչը համարժեք է ավելի քան 13,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի: Այս ցուցանիշը կհամապատասխանի Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) 50,5%-ին՝ 2023 թվականի վերջի դրությամբ ՀՆԱ-ի 49,3%-ի համեմատ աճ գրանցելով։
Հատուկ ուշադրության է արժանի այն փաստը, որ 2024 թվականին Հայաստանը զգալի միջոցներ պետք է հատկացնի կառավարության պարտքի սպասարկման և մարման համար։
Այդ ծախսերի ընդհանուր գումարը կկազմի 805,2 մլրդ դրամ (ավելի քան 2 մլրդ ԱՄՆ դոլար)։ Այդ գումարից 483 մլրդ դրամը (ավելի քան 1,2 մլրդ դոլար) կուղղվի պարտքի հիմնական մասի մարմանը, մինչդեռ 322,2 մլրդ դրամը (ավելի քան 827 մլն դոլար) կուղղվի փոխառությունների տոկոսների վճարմանը։
