«Մենք Ուկրաինայի և Ադրբեջանի նախագահների համատեղ հռչակագիր ենք ստորագրել։ Այն ամրապնդում է միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում մեր պետությունների ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը փոխադարձ աջակցություն ցուցաբերելու պատրաստակամությունը»։ Այս հայտարարությամբ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին ամփոփել է հունվարի 14-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հետ հանդիպման արդյունքները: Ադրբեջանի առաջնորդն աշխատանքային այցով ժամանել է Կիև։
Այս մասին գրում է ՄԳԻՄՕ-ի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի եվրոատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը ՝ Bunin & Co հեռագրային ալիքի համար։
«Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի (ԱՄՆ, ՆԱՏՕ-ի եւ ԵԱՀԿ) ներկայացուցիչների միջեւ բարդ բանակցությունների ֆոնին Ղրիմի, Ուկրաինայի թեմայով Ցանկացած հայտարարություն դիտարկվում է առավելապես երկգույն պատկերով: Իրականում Ադրբեջանի նախագահը ճանաչել է ոչ թե ռուսական, այլ ուկրաինական ինքնիշխանությունը թերակղզու նկատմամբ։ Բայց արդյոք դա նշանակում է, որ մոտ ժամանակներս մենք պետք է Մոսկվայի եւ Բաքվի միջեւ հարաբերությունների վատթարացում ակնկալենք։ Եվ հետխորհրդային տարածքում պառակտման նոր գծի ի հայտ գալը, ինչը գրեթե անխուսափելիորեն կհանգեցնի հայ-ադրբեջանական դիմակայության էսկալացիայի։
Երբ միջազգային գործընթացների քննարկման ժամանակ հույզերի աստիճանը բարձրացվում է եռացման աստիճանի, դժվար է բարդ հարցերը քննարկել «առանց զայրույթի ու հակվածության»։ Սակայն տարբեր իրավիճակները համարժեք հասկանալու համար այլ ճանապարհ չկա։ Նախ, պաշտոնական Բաքուն երեսուն տարի շարունակ հետևողականորեն հանդես է գալիս տարածքային ամբողջականության օգտին և ԽՍՀՄ տարածքում, և նրա սահմաններից դուրս։
Այդպես եղավ և Վրաստանի, և Մոլդովայի դեպքում, և Կոսովոյի «յուրահատուկ» քեյսի քննարկման ժամանակ։ Թվում է, թե Բաքվի եւ Անկարայի աճող փոխգործակցությունը պետք է Ադրբեջանն ընկալունակ դարձնի Թուրքիայի շահերին՝ Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետության ճանաչմամբ։ Սակայն երկրորդ ղարաբաղյան արշավից մեկ տարի անց Բաքվի մոտեցումների փոփոխություն տեղի չի ունեցել։ Այսպիսով, Ալիևի գիծը Կիևում էքսպրոմտ չէ և անակնկալ չէ։
Երկրորդ՝ բազմավեկտորությունն այսօր միայն ծույլը չի հայհոյում։ Բայց փոքր եւ միջին երկրների համար դա շքեղություն չէ, այլ գոյատեւման միջոց, ինչպես նաեւ խոշոր խաղացողների առճակատման ասպարեզ դառնալու ցանկության բացակայություն: Վրաստանն ու Ուկրաինան ժամանակին չկարողացան խուսափել մի կողմ հստակ կանգնելու գայթակղությունից։ Իսկ արդյունքը հայտնի է։ Լրատվական գործակալությունների թոփ-ցուցակում հայտնվելը դարձել է ոչ թե այդ երկրների բարգավաճման, այլ աճող տուրբուլենտության ու անորոշության խորհրդանիշ։ Ադրբեջանը տարիներ շարունակ «ճոճանակի քաղաքականություն» է վարել։
Նրա տնտեսական և քաղաքական ռեսուրսները թույլ են տալիս դա անել։ Եւ հազիվ թե նա հրաժարվի այդ գծից առանց հատուկ հեռանկարների: Եվ «Ղրիմի գարնանից» հետո ընկած ժամանակահատվածում Բաքուն հետևողականորեն պաշտպանում էր Ուկրաինայի «տարածքային ամբողջականությունը», բայց միևնույն ժամանակ Մոսկվայի հետ էր, երբ խոսքը ԵԽԽՎ-ում նրա ձայնի իրավունքից զրկելու մասին էր։ Նաև լիբերալ ինտերվենցիոնիզմը զսպելու մի տեսակ հաջորդականություն։ Մոդել, որը ծանոթ է Մոսկվային և Թուրքիայի հետ հարաբերություններին։ Մեծ թվով անհամաձայնությունների դեպքում պայմանավորվել խաղի որոշակի կանոնների մասին և պահպանել պրագմատիկ փոխգործակցությունը։
Ինչ նախնական եզրակացություններ կարելի է անել։ Միջազգային հարաբերությունների բազմազանության սրընթաց նեղացումը չի նշանակում, որ այդպիսիք կանհետանան։ Նույնիսկ «սառը պատերազմի» ժամանակ երկբևեռ դիմակայության հստակ ձևավորված բևեռների դեպքում այստեղ, ապա այնտեղ առաջացան Հարավսլավիայի, Ալբանիայի, Չինաստանի, Ռումինիայի, Հնդկաստանի ֆենոմենները։ Նրանց, ովքեր փորձել են մանևրել և պահպանել ռազմավարական ինքնավարությունը», - կարծում է Սերգեյ Մարկեդոնովը։
