Իրանի ԱԳՆ փոխնախարար Սաիդ Խաթիբզադեն հայտարարել է Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային ինտեգրացիայի զարգացման անհրաժեշտության մասին՝ պահպանելով գոյություն ունեցող սահմանները և դիմակայելով մեծ տերությունների արտաքին միջամտությանը տարածաշրջանի գործերում:
Մայիսի 26-ին «Երևանյան երկխոսություն — 2025» միջազգային համաժողովում հանդես գալիս՝ բարձրաստիճան իրանցի դիվանագետը մանրամասն պատմել է Հարավային Կովկասի պատմական դերի մասին միջազգային կապերի և առևտրական ճանապարհների համակարգում: Խաթիբզադեն ընդգծել է, որ Իրանի համար այս տարածաշրջանը հազարամյակների ընթացքում ունեցել է ռազմավարական նշանակություն՝ ծառայելով որպես հին առևտրական միջանցքների կարևորագույն օղակ:
«Նրանք, ովքեր ծանոթ են այս տարածաշրջանի պատմությանը, հասկանում են, որ Իրանը դարեր շարունակ օգտվել է հիմնական միջանցքների՝ Արևելյան և Արևմտյան առավելություններից, որոնք հետագայում Մետաքսե ճանապարհ անվանում ստացան», — նշել է Իրանի ԱԳՆ փոխնախարարը: Նա հիշեցրել է, որ այս երթուղիները տարածվում էին Իրանի արևելյան սահմաններից մինչև արևմտյան սահմանները, որտեղ մի ճանապարհը տանում էր դեպի Բաղդադ, մյուսը՝ Անատոլիայի և Հարավային Կովկասի միջով: Հատուկ ուշադրություն դիվանագետը դարձրել է այսպես կոչված Համեմունքների ճանապարհի վրա՝ հին առևտրական միջանցք, որը կապում էր հյուսիսն ու հարավը Հնդկաստանից Բենդեր-Աբբասի և իրանական տարածքների միջով դեպի Կենտրոնական Ասիա և Ռուսաստան:
«Այս փոխկապակցությունների համակարգում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Վրաստանը՝ ամբողջ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանը բացառիկ կարևոր դեր են խաղում», — ընդգծել է իրանցի ներկայացուցիչը:
Սակայն, ըստ Խաթիբզադեի, չնայած հարուստ պատմական փորձին և աշխարհագրական առավելություններին, տարածաշրջանի ներուժը մինչ օրս լիարժեք չի իրականացվել: Դրա գլխավոր պատճառը նա տեսնում է երկու հիմնական գործոնների մեջ, որոնք խանգարում են զարգացմանը: Առաջին և ամենակարևոր խնդիրը դիվանագետը անվանել է տարածաշրջանից դուրս մեծ տերությունների աշխարհաքաղաքական մրցակցությունը: «Պատմությունը մեզ ուսուցանում է, որ այս տարածաշրջանում ցանկացած տարածաշրջանից դուրս աշխարհաքաղաքական մրցակցություն նրա օգուտը չէ բերում», — նախազգուշացրել է Խաթիբզադեն:
Նրա կարծիքով՝ անկախ արտաքին խաղացողների դրդումներից և շարժառիթներից, նրանց մրցակցության զոհը անխուսափելիորեն դառնում է ամբողջ տարածաշրջանը և այնտեղ բնակվող ժողովուրդները:
Երկրորդ խնդիրը իրանցի դիվանագետը տեսնում է Հարավային Կովկասի երկրների միջև ներտարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական մրցակցության մեջ: Հղում կատարելով Հայաստանի վարչապետի առավոտյան ելույթին՝ նախկին տրանսպորտային երթուղիների վերականգնման մասին, Խաթիբզադեն նշել է, որ նման մրցակցությունը լրջորեն խանգարում է տարածաշրջանի ժողովուրդների միջև եղբայրական համագործակցության զարգացմանը:
Իր ելույթի եզրափակիչ մասում Իրանի ԱԳՆ փոխնախարարը նորից հաստատել է Թեհրանի սկզբունքային դիրքորոշումը տարածաշրջանային հարցերի վերաբերյալ: «Իրանը միշտ բացահայտորեն հայտարարել է, որ այս տարածաշրջանում ցանկացած աշխարհաքաղաքական փոփոխություն արտաքին նախաձեռնությունների միջոցով անթույլատրելի է», — հայտարարել է նա:
Դիվանագետը ընդգծել է, որ տարածաշրջանում տրանսպորտային կապերի և տնտesական համագործակցության զարգացումը պետք է տեղի ունենա բացառապես այն պայմանով, որ երաշխավորվի Հարավային Կովկասի բոլոր պետությունների գոյություն ունեցող սահմանների և տարածքային ամբողջականության պահպանումը:
