Ռուսական շրջաններում զանգվածաբար տուգանային հրապարակ են ուղարկում հայկական համարանիշներով մեքենաները։ Ավտոմեքենաները չեն անցել մաքսային ձեւակերպում, այդ պատճառով օրենքից դուրս են մնացել Ռուսաստանի տարածքում։ Ընդ որում, նման մեքենաների սեփականատերերը հնարավորություն չունեն գրանցել դրանք առկա կանոններով: Իրավիճակի պատանդ են դարձել տարբեր գնահատականներով շուրջ 300 հազար ռուսաստանցիներ։
Պետդումայի մի խումբ պատգամավորներ կարգադրություն են նախապատրաստել Դումայի տրանսպորտի կոմիտեին՝ օպերատիվ կերպով լուծել այդ խնդիրը, քանի դեռ հատուկ ավտոկանգառի ծառայությունների արժեքը չի գերազանցել տուգանային հրապարակում հայտնված ավտոմեքենաների գինը:
«Արտասահմանցիները» Ռուսաստանում
Թեման ուսումնասիրել է ռուսական «Խորհրդարանական թերթը»՝ նշելով, որ 2014 թվականին Հայաստանն անդամակցեց Եվրասիական տնտեսական միությանը (ԵԱՏՄ)։ Մուտքն ուղեկցվել է հանրապետության համար մի շարք հատուկ պայմաններով։ Մասնավորապես, 2014-ի հոկտեմբերից մինչեւ 2020-ի մայիս ընկած ժամանակահատվածում Հայաստանում թույլատրվել է իջեցված դրույքաչափերով մաքսազերծված ավտոմեքենաների վաճառքը։ ԵԱՏՄ տարածք նման մեքենաների ներմուծման ժամանակ ենթադրվում էր մաքսային վճարների տարբերության պարտադիր հավելավճար, քանի որ միության ներսում մաքսատուրքի դրույքաչափերը զգալիորեն ավելի բարձր են։
Իրավական տեսանկյունից այդ ավտոմեքենաները համարվում են Հայաստանի սահմաններում օգտագործվող գույք։ Հանրապետությունում գրանցված մեքենաները կարող են ԵԱՏՄ տարածք մուտք գործել երկու սահմանափակումներով. ղեկին պետք է լինի Հայաստանում մշտապես բնակվող սեփականատերը, վաճառքի համար մեքենան պետք է հետ վերադարձվի Հանրապետություն: Միևնույն ժամանակ գործող օրենսդրությունը թույլ է տալիս ռուսաստանցիներին երթևեկել արտասահմանյան համարներով ավտոմեքենաներով, բայց ոչ ավելի, քան մեկ տարի, ապա կրկին ձևակերպել ժամանակավոր ներմուծումը։
Սակայն ժամանակավոր ներմուծման ձևակերպում կամ Ռուսաստանի տարածքում գտնվելու որևէ ժամկետների սահմանում Եվրասիական տնտեսական միությունից ավտոմեքենաների համար ԵԱՏՄ մաքսային օրենսդրությամբ նախատեսված չէ։ Եվ, ընդհանուր առմամբ, հայրենական մաքսավորների կողմից Հայաստանից ավտոմեքենաների ներմուծման հետ կապված որևէ խոչընդոտների բացակայությունը մեր համաքաղաքացիների կողմից ընկալվում էր որպես համեմատաբար էժան ավտոմեքենաներ գնելու օրինական միջոց։ 2014-ից մինչեւ 2020 թվականն ընկած ժամանակահատվածում Հայաստանի Հանրապետության պետհամարանիշներով մեքենաների ներմուծման բում է գրանցվել Ռուսաստան:
Ըստ էության, գնելով մեքենան Հայաստանում և այնտեղ հաշվառելով այն, Ռուսաստանի տարածքում ավտոսեփականատերը տրանսպորտային հարկ չի վճարել և օգտվել է ֆոտովոլտային տեսախցիկների տակ ճանապարհային երթևեկության կանոնները խախտելու հնարավորությունից։
«Արտասահմանում գրանցված ավտոմեքենաների կողմից կատարված իրավախախտումները տնօրինելու համար անհրաժեշտ է ճանապարհային անվտանգության համար պատասխանատու պետական մարմինների միջեւ տվյալների փոխանակման վերաբերյալ միջկառավարական համաձայնագրեր կնքել, - «Խորհրդարանական թերթին» պարզաբանել է պետական շինարարության եւ օրենսդրության հարցերով Պետդումայի կոմիտեի անդամ Վյաչեսլավ Լիսակովը: - Այդ համաձայնագրերը պետք է ստորագրվեն»:
«Առայժմ այդ աշխատանքը հեռու է ավարտվելուց, այդ պատճառով էլ Ճանապարհային ոստիկանությունը մեծամասամբ չի կարող պատժել օտարերկրացի վարորդներին»:
Ավտոտնակից տուգանային հրապարակ
Միևնույն ժամանակ 2020-ին ուժի մեջ մտան տրանսպորտային միջոցների գրանցման փոփոխությունները, և արդյունքում հայկական համարանիշերով մեքենաները իրավական դաշտից դուրս հայտնվեցին։
Ինչպես «Խորհրդարանական թերթին» պատմել է Պետդումայի պատգամավոր Սվետլանա Բեսսարաբը, նման տրանսպորտային միջոցների մի մասը, 12.3 եւ 27.13 հոդվածների համաձայն, արդեն տեղադրված են պետավտոտեսչության մասնագիտացված ավտոկայանատեղիներոըմ, մյուս մասը չի լքում ավտոտնակները, որպեսզի չկիսեն առաջինների ճակատագիրը:
Նման մեքենաների առգրավման փաստեր են գրանցվել Ուրալի դաշնային օկրուգի մի շարք սուբյեկտների տարածքում, Խանտի Մանսիյսկի ինքնավար օկրուգում, Կուրգանում, Տյումենում, Նիժնեվարտովսկում, Չելյաբինսկում, Կրասնոդարի երկրամասում:
«Իմ հասցեին բազմաթիվ բողոքներ են ստացվել ավտոսեփականատերերի կողմից, որոնց ավտոմեքենաներն արդեն առգրավվել են կամ բռնագրավման սպառնալիքի տակ են գտնվում», - տեղեկացրեց պատգամավորը: - Մի կողմից օտարերկրյա համարների օգտագործումը թույլ էր տալիս սեփականատերերին խուսափել ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտման դեպքում հարկերի եւ վարչական տուգանքների վճարումից, ինչն անթույլատրելի է եւ փոփոխություն է պահանջում: Մյուս կողմից, շատ ավտոմեքենաների սեփականատերերը ձեռք են բերել էժան ավտոմեքենաներ».
Նրա խոսքով՝ նշված քաղաքացիների մեծ մասն այսօր էլ ի վիճակի չէ վճարել մաքսատուրքերը, ինչպես նաեւ մեքենաները հետ բերել Հայաստան վաճառքի: Ընդ որում, մի շարք դեպքերում գումարները, որոնք հավաքվել են հատուկ ավտոկանգառի ծառայությունների համար, արդեն մոտենում են ձերբակալված ավտոմեքենաների արժեքին։
Այդ կապակցությամբ Պետդումայի մի խումբ պատգամավորներ արարողակարգային հանձնարարություն են պատրաստել Դումայի տրանսպորտի կոմիտեին եւ պալատին կառաջարկեն այն ընդունել փետրվարի 9-ին: Փաստաթղթի նախագծում (կա "Խորհրդարանական թերթի" տրամադրության տակ) նշվում է, որ ԵԱՏՄ-ի գործընկեր Ղազախստանն արդեն որոշում է կայացրել Հայաստանից ներմուծված մեքենաների ժամանակավոր գրանցման վերաբերյալ, որոնք ընդամենը 22 հազար են, ինչը 13,6 անգամ քիչ է, քան Ռուսաստանում:
«Կարծում եմ, որ բացառության տեսքով կառավարությունը կարող է հնարավորություն տալ վարորդներին օրինականացնել ավտոմեքենաները, ստանալ ռուսական պետհամարանիշեր։ Դա թույլ կտա ամբողջ երկրում ավելի քան 300 հազար ավտոմեքենա վերաձեւակերպել, բյուջե կմտցվեն տրանսպորտային հարկեր, իսկ ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների դեպքում կգանձվեն տուգանքներ», - ընդգծել է Սվետլանա Բեսսարաբը։
Կարծում եմ, որ բացառության տեսքով կառավարությունը կարող է հնարավորություն տալ վարորդներին օրինականացնել մեքենաները, ստանալ ռուսական պետհամարանիշերը», - ընդգծել է Սվետլանա Բեսարաբը։
Ո՞վ է պարտավոր գրանցել մեքենան ՃՈ-ում
Ռուսաստան ներմուծվող և ԵԱՏՄ անդամ այլ պետությունների տարածքում գրանցված մեքենայի յուրաքանչյուր սեփականատեր պարտավոր է այն հաշվառել ճանապարհային ոստիկանությունում՝ երկիր ներմուծելու պահից 10-օրյա ժամկետում։
Պահանջը չի տարածվում միջազգային շարժման մասնակից հանդիսացող ավտոմեքենաների վրա. դրանք սեփականատերերի մեքենաներն են, որոնք չունեն գրանցում կամ ՌԴ քաղաքացիություն եւ երկիր են մուտք գործում առավելագույնը 12 ամսով: Դա հավասարապես վերաբերում է նաեւ Ռուսաստանի քաղաքացիներին, որոնք ավտոմեքենա են ներմուծում երկիր ոչ ավելի, քան 12 ամսով։
Եթե գրանցումը սահմանված ժամկետում չի անցել, դա արդեն վարչական իրավախախտում է։ 12.1 հոդվածի 1-ին մասի հիման վրա մեղավոր անձը ենթակա է տուգանքի 500-800 ռուբլու չափով: Կրկնակի խախտումը պատժվում է շատ ավելի խիստ՝ 5000 ռուբլի տուգանքով կամ 1-3 ամսվա վարորդական իրավունքից զրկելով։
