Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը ոչ ուժգին, բայց թափահարման կարիք ունի.Թոմաս դե Վաալ
Հայաստանի նոր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը իր կոշտ դիրքորոշումն է հայտնել ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ: Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման գործընթացը ոչ ուժգին, բայց թափահարման կարիք ունի: Այս մասին իր հոդվածում գրում է բրիտանացի լրագրող, «Կարնեգի» հիմնադրամի փորձագետ Թոմաս դե Վաալը:
Ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ Փաշինյանի առաջին մեկնաբանությունները ցնցում էին իրենցից ներկայացնում: «Նա ավելի շատ խոսում էր որպես ամբոխի մարդ, քան դիվանագետ, ասելով, որ Ղարաբաղը Հայաստանի «անբաժանելի մասն է», - գրում է դե Վաալը:
Նոր վարչապետի կոշտ դիրքորոշումը, ըստ վերլուծաբանի, պայմանավորված է ներքաղաքական իրավիճակով: Փաշինյանը հաջորդեց 90-ական թվականներին Ղարաբաղում մարտնչած երկու հայերին, որոնք 20 տարի ղեկավարում էին Հայաստանը: Ակնհայտ է, որ Փաշինյանը զգում է իր մանդատը հաստատելու անհրաժեշտությունը` ազգային անվտանգությունը ապահովելու համար եւ Ղարաբաղի բնակիչներին համոզելու, որ ինքը նրանց հետ է:
Դե Վաալի խոսքով, վտանգը նրանում է, որ եթե Հայաստանի ղեկավարը բացահայտ հայտարարում է Ղարաբաղի ինքնիշխանության մասին եւ ասում, որ հողերը չեն կարող վերադարձվել, Բաքվի հետ բանակցությունների համար այլեւս հարցեր չեն մնում, եւ երկու կողմերը վերադառնում են պատերազմին:
Վերլուծաբանն ընդգծում է, որ վերջին 15 տարիների ընթացքում բանակցություններն իրականացվել են հետեւյալ կերպ. յուրաքանչյուր կողմ իր դիրքն է բռնում եւ բավարար քայլեր է անում, որպեսզի աշխատեն ԵԱՀԿ միջնորդները: Սակայն լուրջ աշխատանք չի կատարվում, եւ իրական առաջընթաց չկա:
«Հակամարտությունը դուրս է եկել ԱՄՆ-ի օրակարգից, չնայած, բարեբախտաբար, Թրամփի վարչակազմը դիմադրեց միջնորդության դերից հրաժարվելու գայթակղությանը եւ ԱՄՆ-ից նոր բանակցող նշանակեց՝ Էնդրյու Շոֆեին», - գրում է լրագրողը:
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւին, նա դեռեւս լռում է՝ թույլ տալով միայն իր պաշտպանության նախարարին իրեն բնորոշ ռազմատենչ հայտարարություններ անել եւ ԱԳՆ-ի ներկայացուցչին «դիվանագիտական ոճով առարկել»:
Դե Վաալը հարց է հնչեցնում՝ որքա՞ն երկար կտեւի Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի լռությունը:
Նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում, որը կարող է ձգձգվել, Փաշինյանը եւ նրա գործընկերները չեն ցանկանա խոսել հաշտեցման մոտեցման մասին `վախենալով, որ իրենց հայրենասիրական ջանքերը կասկածի տակ կդրվեն: «Շատ ամիսներ կանցնեն, մինչեւ հակամարտության վերաբերյալ Հայաստանի նոր, համախմբված քաղաքականությունը կստեղծվի», - գրում է նա:
Դե Վաալի խոսքով՝ անհրաժեշտ է նոր մտածելակերպ, որը կարող է ներկայացվել Հայաստանի նոր արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի միջոցով, «ով կփոխարինի հիպերզգուշավոր Էդվարդ Նալբանդյանին»: Նա հիշեցնում է, որ Մնացկանյանը Եվրամիության հետ Ասոցացման համաձայնագրի շուրջ բանակցություններում առաջատար բանակցող էր, եւ նրա կարծիքով, «ԵՄ-ն մի քանի մասնակիցներից մեկն է, որը կարող է նոր շունչ հաղորդել այս գործընթացին՝ ավելի ակտիվ դեր խաղալով Մինսկի խմբի պաշտոնական բանակցողներին աջակցելու համար»:
«Կարճ ասած, մեռած, խաղաղ գործընթացը ակտիվացման կարիք ունի, սակայն Հայաստանի նոր ղեկավարները պետք է զգույշ լինեն այն լեգիտիմությունն օգտագործելիս, որը նրանք հաղթել են փողոցներում: Ղարաբաղի բանակցային գործընթացը նուրբ կառույց է: Նրա ձախողումը միայն մեկ ճանապարհով կտանի՝ նոր հակամարտության», - եզրափակում է նա:
