Վերջապես իրականություն դարձավ պատմաբանների մի քանի սերունդների մեկ և կես դարի երազանքը: 1877թ. ռուսերենով առաջին անգամ տպագվել էր «Աշխարհացույցի» համառոտ տեքստը: Ընդարձակ տեքստը լույս տեսավ միայն այժմ:Այս աշխատության տարբեր լեզուներով թարգմանության առկայությունը խիստ կարևոր է, քանի որ այստեղնկարագրված են Եվրոպայի 12, Աֆիրկայի 8 և Ասիայի 38 երկրներ: Խոսքը վերաբերում է ինչպես V-VII դդ., այնպես էլառավել վաղ ժամանակների աշխարհի քաղաքական քարտեզին: Այս եզակի աղբյուրի ռուսերեն թարգմանությունըերկար տարիներ սպասում էին, մասնավորապես, ռուսալեզու պատմաբանները, ինչն էլ շնորհիվ պատմականգիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Հակոբ Հարությունյանի դարձավ իրականություն: Եթե ժամանակային առումով«Աշխարհացույցն» ընդգրկում է Շումերից և Աքքադից մինչև վաղ միջնադար ընկած ժամանակարջանը, ապա տարածքիառումով՝ Իսպանիայից և Բրիտանիայից մինչև ներկայիս Չինասատան: Հարավում այն ձգվում է համարյա մինչևհասարակածային Աֆրիկա՝ հասնելով Եթովպիա:Թարգմանությունը կատարվել է վարպետորեն, ինչի մասին հատուկ նշել են նաև գրքի խմբագիրները և գրախոսները: «Աշխարհացույցը» աշխարհագրա-պատմական բնույթի աղբյուր է և իր բովանդակությամբ մոտ է Ստրաբոնի ևՊտղոմեոսի, մասամբ Պլինիոս Ավագի գործերին: Այստեղ տրված են վերոհիշյալ երեք մայրցամաքների աշխարհագրա-ֆիզիկական նկարագրերը (լեռնագրությունը և ջրագրությունը), օգտակար հանածոները, ֆլորան և ֆաունան,ուրբանիզացիան, որոշ դեպքերում նաև սահմանները, ժողովուրդների բարքերը և սովորույթները: Դա տեղի է ունեցելայն պատճառով, որ հին հայկական այս աղբյուրն ունեցել է երկու հեղինակներ՝ ի դեմս պատմիչ Մովսես Խորենացու ևբնագետ Անանիա Շիրակացու, որոնք լրացրել են միմյանց:Թարգմանիչ պրոֆ. Հ. Հարությունյանը կազմել է նաև առաջաբան, ծանոթագրություններ և հավելվածներ: