Նիկոլ Փաշինյանը համեմատեց Հայաստանի ինքնիշխան տարածքով միջանցք տրամադրելու գաղափարը՝ երրորդ կողմին, ազգային ենթակառուցվածքների՝ օրինակ՝ օդանավակայանի, երկաթուղու կամ փոստային ծառայությունների արտապատվիրակման հետ։ Այս համեմատությունը անհեթեթ է, մոլորեցնող և վտանգավոր։
Նախ՝ օդանավակայանի կամ փոստային ծառայության կառավարումը արտապատվիրակելը կոմերցիոն պայմանավորվածություն է, որի դեպքում ազգային իրավազորությունը լիովին պահպանվում է։ Հայաստանի Հանրապետությունը շարունակում է իր ինքնիշխանությունն իրականացնել իր հողերի, օդային տարածքի և իրավական համակարգի նկատմամբ։ Դրանք հանրային-մասնավոր գործընկերության ստանդարտ մոդելներ են, որոնք կիրառվում են ամբողջ աշխարհում՝ զարգացման, արդիականացման և արդյունավետության խթանման նպատակով՝ լիարժեք ազգային վերահսկողության պահպանմամբ։
Ի տարբերություն դրա՝ «միջանցքի» հայեցակարգը, որը պահանջում է Ադրբեջանը և հաճախ կրկնվում է արտաքին ուժերի կողմից, ենթադրում է բոլորովին այլ բան՝ հայկական հողերի արտատարածքայնացում։ Այն ենթադրում է ինքնիշխան տարածքի մի շերտ, որը դուրս է բերված Հայաստանի իրավական, վարչական և անվտանգության վերահսկողությունից՝ զիջված փաստացի կամ իրավաբանորեն այլ ուժի։ Դա կոմերցիոն գործարք չէ. դա ինքնիշխանության զիջում է։
Տարբերությունը պարզ է, բայց հիմնարար. ծառայությունների արտապատվիրակումը կառավարման գործիք է, իսկ «միջանցքի» արտապատվիրակումը՝ տարածքային զիջում։
Փաշինյանի հռետորական խաբեությունը աղավաղում է այդ գիծը՝ շփոթեցնելով հանրային ընկալումը և վտանգավոր կերպով իջեցնելով ապագա զիջումների շեմը։ Ներկայացնել, թե տարանցիկ ուղու իրավազորության փոխանցումը համարժեք է Զվարթնոց օդանավակայանի շահագործման արտոնագրի տրամադրմանը, նշանակում է շփոթել ծառայության վարձակալությունը սահմանից հրաժարվելու հետ։
Եթե այս համեմատությունը վավեր լիներ, ապա գաղութային ժամանակաշրջանի ցանկացած արտոնություն կարելի էր վերանվանել որպես արդիականացում։ Բայց պատմությունը ցույց է տալիս հակառակը։ Տարածքային ինքնիշխանությունը կառավարման պայմանագիր չէ. դա պետականության հիմքն է։
Առաջարկելով Սյունիքի տարածքով միջանցքի վերահսկողությունը փոխանցել երրորդ կողմի՝ իբր Ադրբեջանի անխափան հաղորդակցությունը Նախիջևանի հետ ապահովելու նպատակով՝ Նիկոլ Փաշինյանը վտանգում է Հայաստանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը։
Երրորդ կողմի վերահսկողության ներքո գտնվող միջանցքը՝ անկախ նրանից, թե ով է այն կառավարում, վտանգավոր նախադեպ կստեղծի։ Այն փաստացի կկտրի Հայաստանի տարածքով մի ուղի՝ ազգային ինքնիշխանությունը ենթարկելով մի պետության տարանցիկ իրավունքներին, որը ոչ միայն չի հրաժարվում բռնությունից, այլ շարունակաբար սպառնում է Հայաստանի անվտանգությանը և կենսունակությանը։ Նման միջանցքը—նունիսկ եթե անվանապես կառավարվում է «չեզոք» ուժերի կողմից—իրականում կդառնա ադրբեջանական էքսպանսիայի գործիք։
ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյան
