15.11.2025
Լուսանկարը` primeminister.am
01.09.2025
Անցում ռազմավարական գործընկերության. Երևանն ու Պեկինը հայտարարություն են ընդունել

Հայաստանն ու Չինաստանը պաշտոնապես ամրագրել են ռազմավարական գործընկերության մակարդակի անցումը՝ ընդունելով համապարփակ համատեղ հռչակագիր։ Այս փաստաթուղթը ոչ թե պարզապես արարողակարգային հայտարարություն է, այլ մանրամասն մշակված ճանապարհային քարտեզ, որը սահմանում է խորը և բազմաշերտ համագործակցության ուղեգծերը՝ հիմնված ժողովուրդների դարավոր բարեկամության և ավելի քան երեք տասնամյակի հաջող դիվանագիտական հարաբերությունների վրա։ Համագործակցության նոր փուլի հիմքում, ինչպես բխում է փաստաթղթի նախաբանից, ընկած է բոլոր առանցքային ոլորտներում՝ քաղաքականությունից ու տնտեսությունից մինչև մշակույթ և համաշխարհային անվտանգության ապահովում, փոխգործակցությունն ընդլայնելու փոխադարձ ձգտումը։ Կողմերը պայմանավորվել են շարունակել իրենց հարաբերությունները կառուցել հավասարության, փոխադարձ հարգանքի, վստահության և փոխշահավետության սկզբունքների վրա՝ դրանով իսկ ստեղծելով ամուր հենք երկարաժամկետ դաշինքի համար։ Քաղաքական երկխոսություն. ինքնիշխանություն և փոխադարձ աջակցություն Հռչակագրում կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում քաղաքական երկխոսությանը նվիրված բաժինը։ Այնտեղ ընդգծվում է, որ Երևանն ու Պեկինը առաջնորդվում են խաղաղ գոյակցության անսասան սկզբունքներով, ներառյալ՝ ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության փոխադարձ հարգանքը, միմյանց ներքին գործերին չմիջամտելը և ագրեսիայի բացառումը։ Փաստաթուղթը հստակորեն ամրագրում է երկու երկրների համար առանցքային նշանակություն ունեցող փոխադարձ պարտավորություններ։ Մի կողմից, հայկական կողմը վճռականորեն վերահաստատում է իր հավատարմությունը «Մեկ Չինաստանի» սկզբունքին՝ ճանաչելով Թայվանը որպես ՉԺՀ անբաժանելի մաս և Պեկինի կառավարությանը՝ որպես ամբողջ Չինաստանը ներկայացնող միակ օրինական կառավարություն։ Մյուս կողմից, ինչը կենսականորեն կարևոր է Հայաստանի համար, «չինական կողմը վերահաստատում է իր ամուր աջակցությունը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական անկախությանը, ինքնիշխանությանը, տարածքային ամբողջականությանը և սահմանների անխախտելիությանը»։ Պեկինը նաև պաշտոնապես ողջունում է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը և սատարում Հայաստանի կառավարության խաղաղության օրակարգին։ Այսպիսով, հռչակագիրն ամրագրում է փոխադարձ քաղաքական աջակցության բանաձև՝ յուրաքանչյուր կողմի համար առավել զգայուն հարցերում։ Բացի այդ, տեքստը պարունակում է աշխարհակարգի վերաբերյալ ընդհանուր տեսլական. կողմերը համատեղ դեմ են հանդես գալիս «առճակատում խրախուսող աշխարհաքաղաքական ինտրիգներին» և տարածաշրջանն ապակայունացնող քայլերին։ Տնտեսություն և ենթակառուցվածքներ. առևտրից՝ համատեղ նախագծերի Հռչակագրի տնտեսական բաժինը վկայում է ոչ միայն ապրանքաշրջանառությունը մեծացնելու, այլև համալիր տնտեսական գործընկերություն կառուցելու կողմերի մտադրության մասին։ Ողջունելով վերջին տարիներին երկկողմ առևտրի կայուն աճը՝ փաստաթուղթը նախանշում է դրա հետագա խթանմանն ուղղված կոնկրետ քայլեր։ Խոսքը հայկական արտադրանքի արտահանմանը դեպի չինական ընդարձակ շուկա աջակցելու և չինական ներդրումները ներգրավելու մասին է, մասնավորապես՝ Հայաստանի տարածքում իրականացվող ենթակառուցվածքային ծրագրերին մասնակցության միջոցով։ Այս նպատակներին հասնելու համար, ինչպես նշված է հռչակագրում, կողմերը պայմանավորվել են բարձրացնել Տնտեսական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովի համանախագահների մակարդակը, ինչը նոր խթան կհաղորդի դրա աշխատանքին։ Հատուկ ուշադրություն է դարձվում ցուցահանդեսային գործունեությանը՝ որպես ապրանքների և ծառայությունների առաջմղման գործիք։ Հայաստանը ողջունում է չինական ընկերությունների մասնակցությունն իր ցուցահանդեսներին, ինչպիսիք են «DigiTec Expo»-ն և «Industrial Armenia EXPO»-ն, իսկ Չինաստանն իր հերթին հրավիրում է Հայաստանին ակտիվորեն մասնակցել ՉԺՀ-ում անցկացվող տասնյակ խոշոր միջազգային ցուցահանդեսների։ Բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտ և հումանիտար կապեր Փաստաթղթում առանձնահատուկ տեղ է հատկացված ոլորտային համագործակցությանը, որտեղ գերակա են համարվում նորարարությունները, տեղեկատվական տեխնոլոգիաները և արհեստական բանականությունը։ Հռչակագիրն ուղղակիորեն մատնանշում է համագործակցության հնարավոր հարթակներ՝ դիտարկելով հայկական «Ինժեներական քաղաք» և «Ակադեմիական քաղաք» նախագծերը որպես համատեղ հետազոտական և ինկուբացիոն կենտրոնների ստեղծման հարթակներ։ Սա վկայում է մտադրությունների ոչ թե հռչակագրային, այլ առարկայական բնույթի մասին։ Հումանիտար ոլորտում կողմերը պարտավորվում են խորացնել կապերը կրթության, գիտության և մշակույթի բնագավառներում։ Նախատեսվում է աջակցել չինարենի և հայերենի ուսուցմանը, այդ թվում՝ Հայաստանում Կոնֆուցիոսի ինստիտուտի միջոցով, և համագործակցել մշակութային ժառանգության պահպանման հարցերում։ Առանձին ընդգծվում է առանց վիզայի ռեժիմի կարևորությունը, որն արդեն իսկ զգալիորեն խթանել է զբոսաշրջային հոսքերը և մարդկանց միջև շփումները։ Համաշխարհային համագործակցություն և ռազմավարությունների համադրում Միջազգային փոխգործակցության բաժնում Հայաստանը պաշտոնապես ողջունում է Չինաստանի կողմից առաջ քաշված Գլոբալ զարգացման, Գլոբալ անվտանգության և Գլոբալ քաղաքակրթության նախաձեռնությունները։ Սա ցույց է տալիս առանցքային համաշխարհային խնդիրների նկատմամբ մոտեցումների ընդհանրությունը, որոնք հիմնված են ՄԱԿ-ի կենտրոնական դերի վրա։ Հռչակագրի առանցքային ռազմավարական կետը չինական «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության և հայկական «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի համադրման շուրջ պայմանավորվածությունն է։ Փաստաթղթում նշվում է այս երկու նախաձեռնությունների շրջանակներում «համապատասխան համատեղ նախագծերի իրականացմանն ակտիվորեն նպաստելու» պատրաստակամության մասին։ Նման համադրումը Հայաստանի համար նոր հեռանկարներ է բացում՝ որպես միջտարածաշրջանային տրանսպորտային և տնտեսական միջանցքների համակարգում կարևոր օղակ։ Նշվում է,  նաև Շանհայի համագործակցության կազմակերպությունում (ՇՀԿ) Հայաստանի կարգավիճակի բարձրացմանն ուղղված ձգտմանը Չինաստանի աջակցությունը և Ենթակառուցվածքային ներդրումների ասիական բանկի (ԵՆԱԲ) շրջանակներում համագործակցության մասին: