29.03.2024
Մամուլ. Փաշինյանը խնդիր է դրել փչացնել ու չեզոքացնել Ավինյանին
prev Նախորդ նորություն

Նորություններ գործընկերներից

Հարցը, թե որտեղ պետք է սկսվի և ավարտվի Հայաստանը օրակարգում է . փորձագետ

Սեպտեմբերի 21-ին Հայաստանը նշում է իր անկախության 30-ամյակը։ 1991թ. այդ օրը հանրապետությունում տեղի ունեցավ հանրաքվե։ Ընտրողների 99,5%-ը, 95%-ի մասնակցության դեպքում, կողմ է արտահայտվել Խորհրդային Միության շրջանակներից դուրս Հայաստանի գոյությանը։ Այնուամենայնիվ, այս վեկտորը տրվել է ոչ թե Արտակարգ դրության պետական կոմիտեի պարտությունից հետո, այլ մի փոքր ավելի վաղ:


Այս մասին գրում է ՄԳԻՄՕ-ի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի եվրոատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը՝ Bunin & Co Տելեգրամի ալիքի համար։


«Հայաստանի ազգային-պետական ինքնորոշման փորձը երբեմնի միասնական ԽՍՀՄ մյուս միութենական հանրապետությունների հետ շատ ընդհանրություններ ունի։ Բայց կա դրա եւ յուրահատկությունը: Նրա համար ձևական ձգան է դարձել ՀԽՍՀ-ի նկատմամբ արտաքին գործոնը: Ղարաբաղի հայ համայնքի պայքարը Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի կարգավիճակը վերաձեւակերպելու համար քաղաքականապես «արթնացրեց» Հայաստանին։ Եվ երկար տարիներ կանխորոշեց պետականաշինության հիմնական առաջնահերթությունները։


Հանուն «Միացում»-ի գաղափարի՝ հանրապետության բնակիչները վերապրել են շրջափակումը, երկու պատերազմ՝ չհաշված միջադեպերն ու բախումները, էլեկտրաէներգիայի և երբեմն ամենաանհրաժեշտ ապրանքների դեֆիցիտը, զանգվածային արտագաղթը։ Չէ որ ղարաբաղյան հարց չառաջանար, և միութենական կենտրոնը չցուցաբերեր անհետևողական (ոչ միանշանակ հայամետ) դիրքորոշում, հազիվ թե Հայաստանը հայտնվեր ամենահետևողական «հակախորհրդային» հանրապետությունների շարքերում։


Չէ որ անկախության մասին Առաջին հռչակագիրն ընդունել են դեռ 1990 թվականի օգոստոսի 23-ին։ Այն հռչակել է հանրապետական իրավական ակտերի գերակայությունը համամիութենականի նկատմամբ: 1991 թվականի մարտին Հայաստանը Վրաստանի, Մոլդովայի և Մերձբալթյան երեք հանրապետությունների հետ միասին չմասնակցեց ԽՍՀ նորացված միության պահպանման մասին հանրաքվեին։ Շատ առումներով ղարաբաղյան օրակարգը Երեւանին դրդեց ռազմավարական ընտրության՝ հօգուտ Ռուսաստանի։ Եզակի հետագիծ Խորհրդային Միությանից փախուս գործածների շրջանում:


Սակայն երեսուն տարի անց Հայաստանը ծանրագույն ազգային աղետ է ապրում։ Կորցրել է «անվտանգության գոտին» (նախկին ԼՂԻՄ-ի շուրջ շրջանները), Ղարաբաղի կարգավիճակը փաստացի դուրս է բերվել բանակցություններից։ Բաքուն պնդում է, որ հակամարտությունն ավարտված է եւ կարիք չկա ինչ-որ բան հստակեցնելու։ Ավելին, առաջին պլան է մղվել Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման և սահմանազատման հարցը՝ ավելի քիչ շահեկան պայմաններում, քան մեկ տարի և երկու տարի առաջ։ Հայ հասարակության մեջ «Մեծ Հայաստանի» գործոնը, որը կընդգրկի Ղարաբաղը և նրա շուրջ շրջանները, վերաիմաստավորվում է։ Այս տարվա խորհրդարանական ընտրությունները դրա վառ ապացույցն են։ Թե ուր կգնա այս վերաիմաստավորումը և ինչ կետում կդադարի, առայժմ դժվար է ասել։ Բայց ակնհայտ է, որ դա տեղի է ունենում: Եվ դա պայմանավորված չէ Նիկոլ Փաշինյանով կամ նրա շրջապատի քաղաքական գործիչներով։ Կրկին, ինչպես և երեսուն տարի առաջ, հարցը, թե որտեղ պետք է սկսվի և վերջանա Հայաստանը, օրակարգում է։ Եվ կրկին, ինչպես և այն ժամանակ շատ բան կախված է ոչ թե Երևանից, այլ արտաքին խաղացողների դիրքորոշումներից։


Դժվարությունները հայ հասարակությունը չի ընտելանում։ Բազմադարյա պատմության ընթացքում դրանք քիչ չեն եղել։ Միայն 2021 թվականին, ի տարբերություն 1991-ի, լավատեսությունը զանգվածներում շատ ավելի քիչ է, իսկ հոգնածությունն ու ֆրուստրացիան շատ ավելի մեծ են», - գրել է նա։

ՌԴ-ի համար ՀՀ-ի հետ դաշինքն այժմ ավելի մեծ նշանակություն ունի, քան պատերազմից առաջ. Սիլաև
Հաջորդ նորություն next
 Ադրբեջանական լրատվամիջոցներում Հայաստանի հասցեին հնչող սպառնալիքներն անընդունելի են. Կլաար
25.03.2024
Ադրբեջանական լրատվամիջոցներում Հայաստանի հասցեին հնչող սպառնալիքներն անընդունելի են. Կլաար