Հայաստանի վարչապետի առաջարկը` նախկին երեք նախագահների հետ Ղարաբաղի հարցով հանրային բանավեճ անցկացնելու վերաբերյալ, սառցաբեկորի միայն գագաթն էր: Վերջին շաբաթների ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանի թիմը աննախադեպ ակտիվություն է ծավալել սոցիալական ցանցերում, ինչը, փորձագետների կարծիքով, նշանավորում է 2026 թվականին միտված երկարատև նախընտրական արշավի մեկնարկը:
Փորձագիտական հանրության գնահատմամբ, Փաշինյանի վերջին առաջարկը նախկին նախագահների հետ Ղարաբաղյան հարցով բանավեճի վերաբերյալ, զուգակցված սոցիալական ցանցերում ակտիվության ակնհայտ ուժեղացման հետ, ներառյալ TikTok-ում անսպասելի հայտնվելը, հանդիսանում է խորհրդարանական ընտրություններից մեկուկես տարի առաջ մեկնարկած մտածված նախընտրական ռազմավարության մաս: Վերլուծաբանները նշում են, որ վարչապետի թիմը, հիմնվելով սոցիոլոգիական տվյալների վրա, ընտրել է տարբեր ժողովրդագրական խմբերին ուղղված թիրախային մոտեցում՝ հաշվի առնելով աճող հասարակական ապատիայի պայմաններում քաղաքականապես ակտիվ փոքրամասնությանը:
Մերժված առաջարկ
Երեկ՝ դեկտեմբերի 23-ին, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Facebook-ում գրառում է կատարել, որտեղ նշել է, որ առաջին Ղարաբաղյան պատերազմից հետո բանակցությունների ողջ տրամաբանությունը հանգել է նրան, որ Արցախը պետք է մնար Ադրբեջանի կազմում: Նա խոստովանել է, որ 2018 թվականին մեծ սխալ է թույլ տվել՝ չհայտնելով այդ մասին ժողովրդին բանակցությունների բովանդակությանը ծանոթանալուց հետո:
Այս հայտարարությունը բուռն արձագանք է առաջացրել, մասնավորապես երկրորդ նախագահի գրասենյակի ղեկավար Բագրատ Միկոյանի և խորհրդարանի պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանի կողմից, ովքեր Փաշինյանին մեղադրել են ստախոսության մեջ: Ի պատասխան, Փաշինյանը հրավիրել է երեք նախկին նախագահներին՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին, ուղիղ եթերում հանրային բանավեճի:
Հայաստանի երեք նախկին նախագահներն էլ վճռականորեն մերժել են Փաշինյանի առաջարկը իրենց ներկայացուցիչների միջոցով: Մասնավորապես, Սերժ Սարգսյանի գրասենյակը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում խորհուրդ է տվել վարչապետին փոխարենը բանավեճ անցկացնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների (Ռուսաստան, ԱՄՆ և Ֆրանսիա) նախագահների հետ՝ հիշեցնելով, որ 2009-2013 թվականներին այս երկրները հինգ անգամ հայտարարություններ են արել բանակցային ձևաչափի և ղարաբաղյան հիմնախնդրի լուծման սկզբունքների մասին: Սարգսյանի ներկայացուցիչները նաև հեգնանքով նշել են, որ Փաշինյանին չէր խանգարի լսել իր «քաղաքակիրթ և կառուցողական գործընկերոջ» (նկատի ունենալով Իլհամ Ալիևին) ինչպես 2016 թվականի, այնպես էլ հետպատերազմյան շրջանի «խոստովանությունները»:
Երրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի գրասենյակն ավելի կտրուկ է արձագանքել՝ իր ղեկավարի միջոցով հայտարարելով, որ 2018-2024 թվականներին Հայաստանում ողջ իշխանությունը պատկանել է մեկ մարդու՝ գործող վարչապետին, ով և կրում է ամբողջ պատասխանատվությունը տեղի ունեցածի համար: Իրենց հայտարարության մեջ նրանք արհամարհանքով են բնութագրել Փաշինյանին՝ որպես «թիկթոկյան կոմիկական կերպար», որի հետ լուրջ թեմաներ չեն քննարկում:
Մերժումներին ի պատասխան, Փաշինյանը կրկին դիմել է նախկին նախագահներին՝ կոչ անելով վերանայել իրենց որոշումը և ընդունել բանավեճի հրավերը: Նա ընդգծել է այս բանավեճերի կարևորությունը ժողովրդի համար, որպեսզի մարդիկ կարողանան վերջնական եզրակացություններ անել Երրորդ հանրապետության ողջ պատմության ընթացքում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին: Դեկտեմբերի 24-ի առավոտյան նա ևս մեկ գրառում է կատարել, որտեղ նախկին նախագահներին խորհուրդ է տվել «գնալ թոշակի և/կամ զբաղվել իրենց դատական գործերով», եթե քննարկելու բան չունեն:
Մանիպուլյացիաներից մինչև ինքնախաբեություն
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ նախկին նախագահների հետ Ղարաբաղյան կարգավորման հարցով հանրային բանավեճ անցկացնելու վերջերս արված առաջարկը բացառապես ներքաղաքական նպատակներ է հետապնդում: Այս մասին VERELQ-ի հետ զրույցում հայտարարել է Ժողովրդավարության և անվտանգության տարածաշրջանային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը:
Լուսանկարում` Ժողովրդավարության և անվտանգության տարածաշրջանային կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը
«Մենք տեսնում ենք Նիկոլ Փաշինյանի ակտիվության նկատելի ուժեղացում սոցիալական ցանցերում՝ հաճախակի են դարձել գրառումներն ու ուղիղ եթերները տարբեր թեմաներով: Փաստացի սկսվել է նախընտրական շրջանը, թեև հաջորդ խորհրդարանական ընտրությունները նախատեսված են 2026 թվականին: Ընդ որում, 2025 թվականը վճռորոշ է լինելու շատ ուժերի, հատկապես Փաշինյանի և նրա շրջապատի քաղաքական դիրքավորման համար», - նշել է փորձագետը:
Գրիգորյանի կարծիքով, Ղարաբաղյան հակամարտության, 2020 թվականի պատերազմում կրած պարտության և բանակցային գործընթացի հարցերը պարբերաբար օգտագործվում են վարչապետի թիմի կողմից՝ մանիպուլյացիաների և սեփական պատասխանատվության աստիճանը նվազեցնելու փորձերի համար: «Այս նպատակի համար նրանք երբեմն նույնիսկ զբաղվում են ինքնախաբեությամբ», - բացատրել է փորձագետը:
«Իշխանությունները մեկնարկել են վաղաժամ նախընտրական արշավը»
Տեղեկատվական անվտանգության փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը կարծում է, որ իշխանություններն արդեն մեկնարկել են վաղաժամ նախընտրական արշավը՝ առավելագույնս բարենպաստ մեկնարկային պայմաններ ստեղծելու համար:
Լուսանկրակում` Տեղեկատվական անվտանգության փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյան
«Ընդդիմությունը դեռ չի էլ որոշել ընտրություններին մասնակցության ձևաչափերը, իսկ իշխանություններն արդեն սկսում են արշավը: Վարչական ռեսուրսից և կառավարության որոշումներից բացի, սոցիալական ցանցերն այսօր նրանց հիմնական գործիքն են, հատկապես Փաշինյանի համար», - ընդգծել է Մարտիրոսյանը VERELQ-ի հետ զրույցում: Նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ վարչապետը, անսպասելի հայ քաղաքական էլիտայի համար, սկսել է հաշիվ վարել TikTok-ում, ինչը վկայում է բնակչության տարբեր շերտերին ընդգրկելու ձգտման մասին:
Փորձագետների գնահատմամբ, Փաշինյանի թիմն ընտրել է սոցիոլոգիական հետազոտությունների վրա հիմնված թիրախային մոտեցում և աշխատում է կոնկրետ ժողովրդագրական խմբերի հետ, որտեղ նրանք ավելի մեծ հաջողության հնարավորություններ ունեն և ընդդիմության ազդեցությունն ավելի թույլ է:
«Հաշվի առնելով քաղաքական ապատիայի բարձր մակարդակը, որը ցույց տվեցին վերջին համայնքային ընտրությունները, քվեարկությանը, հավանաբար, կմասնակցի քաղաքականապես ակտիվ փոքրամասնությունը: Սոցիալական ցանցերն այս համատեքստում հարմար գործիք են թիրախային լսարանի հետ նպատակային աշխատանքի համար», - եզրափակել է Սամվել Մարտիրոսյանը:
