Հայաստանում տեղի ունեցող խառնաշփոթը հանգեցնում է նրան, որ արհեստականորեն կազմավորվում են կոնսպիրոլոգիական տեսություններ, որոնցում նշանակվում են մեղավորները, կարծում է Միջազգային հարցերով ռուսական խորհրդի (ՄՀՌՀ) փորձագետ Սերգեյ Մելքոնյանը:
Նրա խոսքով՝ զարմանալի է, որ ոչ մի հայտարարության մեջ (իշխանության, ընդդիմության, շարքային քաղաքացու կողմից, ով մասնակցել է 2018-ի հեղաշրջմանը և հետագայում աջակցել է գործող իշխանության կողմից համակարգի թալանին) չկա նաև մեղքի սեփական բաժինը։
Ընդ որում, փորձագետն առաջարկում է ոչ թե մեղավորներ նշանակել, քանի որ իրականներին բոլորն արդեն գիտեն, այլ հասկանալ կողմերի (Ռուսաստանի, Հայաստանի, Ադրբեջանի) գործողությունների տրամաբանությունը՝ դավադրությունների նոր տեսությունների և նոր մեղավորների ի հայտ գալուց խուսափելու համար:
«Ռուսաստանի համար սկզբունքային նշանակություն ունի անցյալ տարվա նոյեմբերին ստորագրված հայտարարության կետերի պահպանումը։ Դա թույլ կտա պահպանել ինչպես իր սահմանների մոտ փխրուն խաղաղությունը, այնպես էլ ամբողջ աշխարհին ցույց տալ, որ այն իր ազդեցության և պատասխանատվության գոտին է, որտեղ Մոսկվան կարող է խաղաղություն հաստատել։ Դա է պատճառը, որ երկու կողմերի համար կարմիր գիծը կրակի դադարեցումն է (մի գիծ, որը օրերս անցել է):
Տարածաշրջանում ռուսական քաղաքականության մեկ այլ կարևոր տարր է Հայաստանի և Ադրբեջանի պահպանումն իր ազդեցության ուղեծրում (չեմ ուզում որևէ մեկին տխրեցնել, բայց Բաքուն արդեն Մոսկվայի ազդեցության ոլորտից դուրս է, միևնույն ժամանակ նրա վերջին քայլերը հանգեցնում են նրան, որ Երևանն էլ հանրության մակարդակով հեռանում է)։ Նրանց կարծիքով, դա թույլ կտա ինչպես պահպանել իր ռազմական ներկայությունն Արցախում, այնպես էլ հավասարակշռել թուրքական ազդեցությունն Ադրբեջանում։ Մնացած բաղադրիչները Ռուսաստանի համար ռազմավարական չեն, այլ երկրորդական։
Խոսելով Հայաստանի մասին՝ պետք է դիտարկել հենց Փաշինյանի գործողությունների տրամաբանությունը, քանի որ դրանք ավանդաբար տարբերվում են պետության շահերից։ Դե ֆակտո վարչապետը ելնում է հետևյալ նկատառումներից.
Նախ, նա վստահ չէ, որ էսկալացիայի դեպքում զինված ուժերը պատրաստ են լիարժեք ապահովել անվտանգությունը։ Այդ մտավախություններով հիմնականում պայմանավորված է ՀՀ զինվածուժերի անգործությունը Հայաստանի տարածքում ավելի քան երկու շաբաթ ադրբեջանական ուժերի գտնվելու ֆոնին։
Երկրորդ՝ Փաշինյանն ավանդաբար կողմնակից էր հարևանների հետ միակողմանի զիջումների հաշվին համագործակցության։ Ուստի իմաստ չունի կասկածել միջանցք բացելու նրա մտադրություններին և կատարել այլ ոչ հրապարակային պայմանավորվածություններ («անկլավների» հանձնում և այլն)։
Երրորդ՝ միջանցքի և «անկլավների» հարցերով ներքևից լուրջ ճնշման պատճառով Փաշինյանն այլևս չի կարող զիջումները որպես հաղթանակ վաճառել։
Նա այժմ գտնվում է պատային վիճակում. մի կողմից խոստացել է կատարել պայմանավորվածությունները, մյուս կողմից՝ դրանց կատարումը ընտրությունների ֆոնին կհանգեցնի նրա ակնհայտ պարտության՝ համապատասխան հետևանքներով։
Ադրբեջանի պարագայում ավելի ու ավելի հասկանալի է՝ առավելագույնը ստանալ Փաշինյանի շրջանում այնպես, որ Հայաստանում ղեկավարության փոփոխության դեպքում հետադարձ ճանապարհ չլինի («անկլավների» անցումը վերահսկողության տակ, միջանցքների ճանապարհին երրորդ ուժերի տեղակայումը և այլն)։ Սակայն կա մեկ այլ պահ։ Ավելի շատ տարածքային և այլ զիջումներ ստանալով Փաշինյանից՝ Ալիևը կկարողանա փոխհատուցել Արցախի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու անհնարինությունը։
Վերջում կցանկանայի ավելացնել կարեւոր բան: Ալիևին կարևոր է մասամբ հավասարակշռել թուրքական ազդեցությունը, որը հատկապես ուժեղացել է պատերազմից հետո։ Սրանով էլ բացատրվում են Մոսկվայի նկատմամբ ռևերանսները (դրանում նրանց շահերը հենց համընկնում են)», - գրել է Սերգեյ Մելքոնյանը իր հեռագրային ալիքում։
