Վերջերս «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» հկ-ի հրապարակած փաստերը ցույց են տալիս, որ հանրակրթության որորտի համակարգված քաղաքականցվածության եւ այն ընտրություներում որպես վարչական ռեսուրս կիրառելու մասին կասկածները իրողություն են: Սա ոչ միայն բացասական է ազդում ընտրական գործընթացների վրա, այլև հանրակրթական հաստատություններում կրթության որակի վրա:
«Մեր բացահայտած փաստերը չեն վկայում այն մասին, որ մենք գործ ունենք 114 դպրոցի վատ տնօրենների հետ, որոնք արջի ծառայություն մատուցողներ են: Ո՛չ, մենք գործ ունենք համակարգի հետ, որը բուրգ է»,- «Հոդված 3» ակումբում մարտի 27-ին տեղի ունեցած «Վարչական ռեսուրսի չարաշահո՞ւմ, թե՞ քարոզչություն. հանրակրթության քաղաքականացվածության խնդիրները» խորագրով քննարկմանը հայտարարեց «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ ծրագրի համակարգող Դանիել Իոաննիսյանը: Նրա խոսքով, այդ բուրգը կազմված է մի քանի բաղկացուցիչներից՝ կենտրոնական իշխանություն, տարածքային իշխանություն եւ դպրոցների ու մանկապարտեզների տնօրեններ:
Օրեր առաջ «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» հկ հրապարակեց 114 ձայնագրություններ դպրոցների եւ մանկապատրեզների տնօրենների հետ, որոնցում նրանք մանրամասն պատմել են ՀՀԿ-ի օգտին իրենց հավաքագրած ցուցակների մասին:
«Հայաստանի հանրապետության բոլոր մարզերը և Երևանի բոլոր տարածքները ընդգրկող թվով 84 դպրոցների և 30 մանկապարտեզների տնօրեններ մեզ մանրամասն պատմեցին իրենց հավաքագրած ցուցակների մասին: Եվ ընդհամենը 22 տնօրեններ հերքեցին ՀՀԿ-ի համար ցուցակների հավաքագրումը (մի մասը՝ գլխի ընկնելով, որ զանգողն իրականում Հանրապետականից չէ)», - աստված է «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» հկ փորձագետների հրապարակած հոդվածում:
Նախընտրական շրջանում ՀՀԿ գլխավոր քարոզիչ, վարչապետ Կարեն Կարապետյանը հրաժարվեց այս հրապարակման վերաբերյալ լրագրողների հարցերին պատասխանել՝ նշելով, որ խնդրին տեղյակ չէ: Հատկանշական է սակայն, որ մինչ քարոզարշավի սկիզբը վարչապետը կառավարության նիստին բոլոր գետատեսչություններին խստիվ հանձնարարեց զերծ մնալ որեւէ կուսակցության օգտին քարոզչություն իրականացնելուց կամ վարչական ռեսուրս գործածելուց: ՀՀԿ կենտրոնական շտաբի տարածած պատասխան հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ ուսումնասիրել են ձայնագրությունների զգալի մասը, ու իրենց կարծիքով հիմք չկա «պնդելու, որ տեղի է ունեցել Հայաստանի Հանրապետության Ընտրական օրենսգրքի խախտում»:
Ի պատասխան այս պնդումներին, Դանիել Իոաննիսյանը հակադարձեց, որ տնօրենների մեծ մասը ձայնագրություններում հստակ նշում են, որ հավաքագրած ցուցակները տվել են որոշակի վարչական մարմինների կամ անձանց:
«Բացի այդ մենք զանգել ենք դպրոցի տնօրեններին աշխատանքային ժամերին եւ խոսել քաղաքային հեռախոսով: Նրանք գտնվել են իրենց աշխատասենյակում, և պատասխանել մեր հարցերին աշխատանքային ժամերին: Իսկ հավաքագրած ցուցակները եղել են նրանց ձեռքի տակ, քանի որ մեր հարցերին պատասխանում էին՝ ցուցակները ստուգելով», - ասաց նա:
Քննարկմանը մասնակից կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը, հիշեցնելով Հունաստանի օրինակը, խոսեց կրթության համակարգի քաղաքականացվածության բացասական հետեւանքների մասին:
«Հունաստանի կոլապսի գլխավոր պատճառերից մեկը համարվում է դպրոցների ուսուցիչների կուսակցականացումը և կաշառքով աշխատանքի ընդունելը։ Հունաստանում այդ գործընթացը սկսվեց 1993-ին PASOK կուսակցության կողմից, սա ի վերջո հանգեցրեց տնտեսական փլուզման, նման նախադեպ ունենք մեր աչքի առաջ, բայց շարունակում ենք այդ ճանապարհով գնալ»,- Սերոբ Խաչատրյանը: Նրա խոսքով, այսօր ՀՀ կրթության ոլորտում այնպիսի մի իրավիճակ է ստեղծված, որ տնօրեններին չեն պարտադրում դառնալ ՀՀԿ-ական, այլն նրանք իրենց կամքով են գնում այդ քայլին:
«Նրանք գնում են այդ քայլին, քանի որ գիտեն, հակառակ պարագայում, իրենց դպրոցը կարող է տուժել: Եթե չմտնի այդ կուսակցության մեջ, օրինակ՝ չի կարող դպրոցի վերանորոգման հարց բարձրացնել: Սա բերում է մի վիճակի, որ ազատամիտ մարդիկ, լուրջ կարողություններ ունեցող մարդիկ այլեւս չեն ուզենալու տնօրեն դառնալ: Սա բերելու է տնօրենների որակական նվազմանը: Որքանո՞վ է ճիշտ երեխային ուղարկել մի դպրոց, որոնց տնօրենները մասսայաբար կուսակցական են: Այժմ մարդիկ նաեւ հետաքրքրվում են՝ գոնե այնպիսին լինի՝ շատ թունդ կուսակցական չլինի», - Սերոբ Խաչատրյանը:
Իրավական տեսանկյունից, թեպետ ըստ «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի իրավախորհրդատու Հերիքնազ Տիգրանյանի տեղի է ունեցել խախտում՝ ընտրողների ազատ կամքի վրա ազդեցության տեսնակյունից, սակայն խնդիրը բարդանում այնքանով, որ «Ընտրական օրենսգրքի» քարոզչության վերաբերյալ դրույթներում հստակ տերմին չկա, որ ցուցակագրումն արգելվում է:
«Միեւնույն ժամանակ թեպետ մանկավարժները քարոզչության համար արգելված սուբյեկտ չեն, բայց իրենց լիազորությունն իրականացնելիս նրանք չեն կարող զբաղվել քարոզչությամբ: Կարող են ասել, որ քարոզչություն չեն իրականացրել, այլ, ինչպես ՀՀԿ-ն է ասում՝ մոբիլիզացրել են իրենց ընտրազանգվածին: Բայց կա քրեական պատասխանատվություն ընտրողի կամքի վրա ազդելու համար», - ասաց բանախոսը՝ հավելելով, որ մանկավարժները, ունենալով ծնողական համայնքի հետ որոշակի հարաբերություններ, արդեն իսկ իրենց դիրքով կարող են ազդել ընտրողի ազատ կամքի վրա: «Ես այստեղ գտնում եմ քրեորեն պատժելի արարքի հատկանիշներ», - ասաց նա՝ հավելելով, որ օրենսդրությունում հստակություն չկա, թե ինչ պատիժ է հասնում քարոզչության ընթացքում խախտումների համար:
Հրապարակված փաստերի հիման վրա ԵԼՔ դաշինքն արդեն դիմում է ներկայացրել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով (ԿԸՀ)՝ իշխող ՀՀԿ-ի քարոզարշավի կասեցման համար: Կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանը, մեկանաբանելով այդ դիմումը, նշել է, որ որեւէ հիմք ՀՀԿ-ի մասնակցությունն այս ընտրություններում չեղյալ համարելու համար չկան:
Այս հայտարարությունը Հերիքնազ Տիգրանյանը որակեց որպես ԿԸՀ-ի ազատ դիրքորոշման արտահայտման կանխում եւ դատարան դիմելու իրավունքի կաշկանդում: «Պետք չէր շտապել, դրա համար կան իրավասու մարմիններ: Չտրվեց հնարավորություն, որ իրավասու մարմինները տան այդ գնահատականը: Դավիթ Հարությունյանի՝ ժամանակից առաջ ընկնելն ուղղակի ցուցում էր ԿԸՀ-ին եւ դատարանին», - ասաց Տիգրանյանը:
Բանախոսները մեծ հույսեր չեն փայփայում, որ իրավապահ մարմինները կսկսեն լուրջ հետաքննություն, իսկ ԿԸՀ-ն դատարան կդիմի ՀՀԿ-ի մասնակցությունը չեղյալ համարելու համար:
«Մինչեւ օրս միայն ոստիկանությունից են հայտնել, որ ուսումնասիրում են այդ ձայնագրությունները: Մենք ուղղակի բացահայտել եւ փաստերով ներկայացրել ենք, որ տեղի է ունենում համակարգված վարչական ռեսուրսի չարաշահում: Այսպես նաեւ քաղաքական հարց է լուծվում, քանի որ իշխանությունները պլանավորում էին գոնե վիզուալ առումով տեղամասերում անցկացնել մաքուր ընտրություններ եւ ստանալ լեգիտիմություն շատ սուբյեկտներից: Կարծում եմ նրանց պլանը տապալվեց, եւ այժմ դժվար կլինի խոսել այն մասին, որ ընտրություններն անցկացվել են բաց եւ թափանցիկ», - եզրափակեց Դանիել Իոաննիսյանը:
