VERELQ-ի զրուցակիցն է «Մաքս գրուպ» ընկերության սեփականատեր, Արագածոտնի մարզում «Ծառուկյան» դաշինքից ռեյտինգային ընտրակարգով առաջադրված Խաչիկ Մանուկյանը:
-Պարոն Մանուկյան, օրերս նշվում էր Գործարարի օրը: Դուք ՀՀ տնտեսության մեջ զգալի ավանդ ներդրած գործարարներից եք, ով և’ տեղի արտադրությունն է զարգացրել, և’ արտահանումն ու ներկրումը: Ինչպե՞ս կգնահատեք անցած ուղին ու երկրի ներկայիս տնտեսական իրավիճակը:
-Իսկապես, մենք առաջիններից էինք, որ մտանք գործարար դաշտ` ոգևորված ստեղծեցինք հիմնարկներ ու ձեռնարկություններ, որոնք հիմնականում ուղղված էին տեղական արտադրանքի զարգացմանը: Շատ բան չգիտեինք, կարելի է ասել` ինքնուսույց գործարարներ էինք, որոնք կրթվելն ու աշխատելը համատեղելով հասան ինչ-որ հաջողության` ունեցանք անուն, արտադրություններ, հաջողություն: Եղել է ժամանակ, երբ 10 հազար աշխատող ենք ունեցել, որոնք ներգրավված են եղել տեղական արտադրության մեջ, մի քանի ձեռնարկություններ մինչ օրս էլ խոշոր հարկատուների շարքում են: Այնպես որ ես կարող եմ համարել, որ Հայաստանում գործարարության հիմնադիրներից մեկն եմ:
Այսօր իսկապես խնդիր է. համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամերը, մեկը մյուսի ետևից, շատ վատ հետևանք թողեցին երկրի տնտեսական դաշտի վրա: Այն առումով, երբ տնտեսությունը ճիշտ չես կազմակերպում կամ կազմակերպում ես թերի ու շատ բան հաշվի չառնելով, ապա խնդիրներ են առաջ գալիս: Մենք միշտ հարցերը բարձրացնում էինք, բայց հետևություններ չէին անում, որպեսզի կարողանանք այդ նույն տնտեսական ճգնաժամի մեջ հաջողության հասնել: Իսկ ես համոզված եմ, որ ճիշտ կազմակերպման դեպքում նույնիսկ ճգնաժամի ժամանակ կարող էինք հաջողության հասնել, ինչը, ցավոք, չեղավ. այսօր ունենք այն, ինչ ունենք:
-Օրինակ Դուք ի՞նչ էիք առաջարկում, որ կարող էր մեղմել ստեղծված իրավիճակը տնտեսությունում:
-Ճգնաժամի ժամանակ իմ առաջարկություններից մեկը հետևյալն էր` մուտքագրենք մեր ունեցածը, վերանայենք աղբյուրները և այդ հիմքի վրա առաջ շարժվենք: Բայց դա չեղավ: Այս ընթացքում վարչապետներ փոխվեցին, բոլորն ուզում են լավը լինեն, բայց դրա համար հարկավոր է հիմք ստեղծել և դրա վրա կառուցել: Կարևոր է հասկանալ, թե ինչ ունենք, համադրել դա ու դրա վրա կառուցել, ճանապարհներ գծել: Վարչապետները ասում էին, ցանկություններ բարձրաձայնում, բայց դրանք նպատակի հետ ընդհանրապես կապ չունեն: Մենք պետք է ունենանք նպատակ ու դրան հասնելու տարբեր ուղիներ գծենք: Այսօր ես կարծես տեսնում եմ, որ ինչ-որ քայլեր են անում, ինչ-որ ուղիներ են փնտրում, ամեն օր լսում եմ ինչ-որ ծրագրերի մասին, բայց տեղյակ չեմ, թե ովքե՞ր են դրանք իրականացնելու ու առաջ տանելու:
Բայց ես հստակ գիտեմ, որ այս ընտրություններին «Ծառուկյան» դաշինքի առաջ քաշած 15 առաջնահերթ կետերն անմիջապես ուղղված են ժողովրդի սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի առողջա-բարելավմանը, և դրանք իրականացնելուց հետո արդյունքները շատ արագ իրենց զգացնել են տալու: Այսօր բոլորը հայտարարում են, գոռում են, բայց այդ ամենը պոպուլիզմ է, ընդամենը պետք է փորձել: Ժամանակին նման փորձեր ունեցել ենք հաջող, օրինակ, ատամնաբուժության ոլորտում. նրանց ազատեցին հարկերից և ատամնաբուժությունը սկսեց զարգանալ` նոր սարքավորումներ բերեցին, աճեցին ու ամբողջ աշխարհից գալիս էին Հայաստան բուժվելու: Այսինքն` ատամնաբույժներից տարեկան շուրջ մեկ միլիարդ դրամ հարկերի չհավաքագրելը թույլ տվեց նրանց լուրջ զարգանալ: Բայց երբ մի քանի տարի առաջ նրանց վերադարձրեցին հարկային դաշտ, այսօր ունենք իրավիճակ, երբ մեր ատամնաբույժների ու ատամնատեխնիկների մեծ մասը աշխատում են հարևան Վրաստանում, որտեղ ավելի լավ պայմաններն են ստեղծվել նրանց համար:
Մենք այսօր առաջարկում ենք փոքր և միջին բիզնեսին, որն ունի ընդամենը 10-20 մլն շրջանառություն, ազատել հարկերից և թույլ տալ այդ գումարները տնօրինելով կանգնել ոտքի: Թողնենք այդ մարդիկ կարողանան ինչ-որ բանի հասնել, այլ ոչ թե ավելացնենք գործազուրկների ու պարտատերերի բանակը, թույլ չտանք մարդիկ արտագաղթեն: Բայց այսօր տեղական արտադրության զարգացման համար ոչ մի արտոնություն չի տրամադրվում, անհասկանալի իրավիճակ է բոլոր ոլորտներում ու հատկապես գյուղատնտեսությունում: 400 հազարից ավելի գյուղատնտեսական ձեռնարկություններ ու տնտեսություններ ունենք, բայց մարդկանց մեծ մասը հողատարածքները չի մշակում` չունենք որակյալ պարարտանյութ, որակյալ սերմեր, մեթոդոլոգիա: Իրականում սա գլոբալ ու չլուծվող խնդիր չէ, ընդամենը ցանկություն է պետք ունենալ, անգամ գումարի խնդիրն էլ էական չէ` ներդրող անպայման կգտնվի:
-Սակայն մեղադրանքներ են հնչում, որ այդ 15 կետերը իրատեսական չեն: Դուք այն կարծիքին եք, որ դրանց իրագործումը իսկապես կօգնի՞ տնտեսության զարգացմանը:
-Ես տեսնում եմ, որ լուրջ աշխատանք կատարելու դեպքում բոլորն էլ կարող են 100 տոկոսով իրականանան:
-Պարոն Մանուկյանը, ի՞նչը Ձեզ ստիպեց նորից մտնել քաղաքական դաշտ ու առաջադրվել որպես պատգամավորի թեկնածու:
-Ես տասը տարուց ավելի եղել եմ քաղաքական դաշտում, բացի այդ իմ ներուժը լավ գիտեմ ու պատկերացնում եմ, թե ինչով կարող եմ օգտակար լինել մեր պետությանն ու տնտեսական զարգացմանը: Դա է հիմնական պատճառը, թե ինչու ես նորից որոշեցի մասնակցել խորհրդարանական ընտրություններին: Մանդատի բացակայությունը իսկապես խանգարում է շատ ծրագրերի կյանքի կոչմանը. ես մի քանի ծրագրեր եմ ներկայացրել թե’ Ազգային Ժողով, թե’ Կառավարություն, բայց որևէ պատասխան չեմ ստացել: Այդ ծրագրերը բոլորը մնացել են թղթի վրա, այդ թվում կոոպերացիայի և տեղական արտադրության զարգացմանը միտված, բայց միևնույն է` ոչ մի պատասխան: Աշխահում շատ են օրինակները, երբ պետությունները զարգացնում են իրենց տնտեսությունները ակնհայտ բարդություններ ունենալով, նույն Իսրայելը, որը ջուր չունի, բայց այսօր իր առաջադեմ գյուղատնտեսությունով հայտնի է ամբողջ աշխարհում:
-Պարոն Մանուկյան, Արագածոտնի մարզը, որից առաջադրվել եք, շատ բազմաշերտ է իր խնդիրներով: Այստեղ է կենտրոնացած նաև եզդիների համայնքը, արդյո՞ք իրենց խնդիրները լինելու են Ձեր ուշադրության կենտրոնում:
-Ցավով պետք է նշեմ, որ այսօր եզդիների համայնքը շատ վատ վիճակում է գտնվում: Նրանց 70-80 տոկոսն արտագաղթել է, շատ փոքր համայնքներ են մնացել, բայց ազգային փոքրամասնություններից ամենամեծ թվով համայնքը իրենք են: Մի քանի օր առաջ հանդիպում ունեցանք եզդիների համայնքի ղեկավարների հետ, մի քանի հարցեր առաջ քաշեցին, ծանոթացա նրանց բաց նամակին, որտեղ արդարացի դժգոհություն էր արտահայտվում ԱԺ նախագահի և Հանրապետական կուսակցության՝ Իրաքում եզդի ժողովրդի ցեղասպանության դիրքորոշման վերաբերյալ: ԱԺ նախագահը, մասնավորապես, նշել էր, որ Իրաքում տեղի ունեցածը ոչ թե ցեղասպանություն էր, այլ ջարդ, ինչն արդարացիորեն հարուցել է Հայաստանի եզդի համայնքի վրդովմունքը: Որպես ԱԺ պատգամավորի թեկնածու և որպես հայ մարդ գտնում եմ, որ եզդի ժողովրդի պահանջը՝ ճանաչել Իրաքում կատարվածը որպես ցեղասպանություն, արդարացի է և երկրորդ կարծիք այստեղ լինել ուղղակի չի կարող: «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունը դեռ ամիսներ առաջ էր ԱԺ շրջանառության մեջ դրել համապատասխան օրենքի նախագիծ և դրա ձգձգումն ու չընդունումը, մեղմ ասած, անհասկանալի ու արդարացված չէ: Իմ կողմից խոստանում եմ, որ ընտրվելու դեպքում հետամուտ եմ լինելու այս և եզդի համայնքին հուզող այլ՝ սոցիալական, կրթական և մի շարք խնդիրների լուծմանը, ինչպես նաև հետադարձ կապ պահել եզդի համայնքի հետ, ինչպես դա եղել է նախկինում. hիշեցնեմ, որ 2013 թվականին ես բարձրաձայնել եմ Ազգային Ժողովում եզդի փոքրամասնության ներկայացուցիչ ունենալու անհրաժեշտությունը:
-Ձեր մարզից տարբեր քաղաքական ուժերից առաջադրված մի քանի տասնյակ պատգամավորի թեկնածուներ կան: Ինչպե՞ս եք գնահատում հաղթանակի Ձեր շանսերը նման բարդ պայքարում:
-Լինելով գործարար, ես սովոր եմ ճիշտ հաշվարկել իմ քայլերի հաջորդականությունը և դրանց արդյունքները: Ուստի, եթե ես վստահ չլինեի իմ հաղթանակում, ապա չէի մտնի նման բարդ պայքարի մեջ:
Զրուցեց Լիա Խոջոյանը
