Ուրբաթ՝ սեպտեմբերի 13-ին, Երևանում տեղի ունեցավ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկի նշանակալից հանդիպումը:
Հատուկ հետաքրքրություն առաջացրեց ռուսական պատվիրակության կազմը: Օվերչուկից բացի, Երևան էր ժամանել Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Միխայիլ Գալուզինը: Այս հանգամանքը լրացուցիչ նշանակություն է ձեռք բերում վերջին իրադարձությունների լույսի ներքո. այցից առաջ Գալուզինը հանդիպում էր ունեցել թուրք դեսպան Քըլըչի հետ, ով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի առանցքային դեմքերից է:
Քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանը ենթադրում է, որ Գալուզինի ներկայությունը պատվիրակության կազմում կարող է վկայել Մոսկվայի՝ տարածաշրջանային դիվանագիտության մեջ ավելի ակտիվ դեր խաղալու մտադրությունների մասին: Մասնավորապես, նա վարկած է առաջ քաշում Ռուսաստանի հնարավոր ծրագրերի մասին՝ կազմակերպելու Փաշինյանի և Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի միջև շփում այս տարվա հոկտեմբերին Կազանում կայանալիք ԲՐԻԿՍ գագաթնաժողովի ժամանակ:
«Սա, իհարկե, ենթադրություն է, որովհետև քննարկման ենթակա հարցերը, անշուշտ, շատ լայն են», - նշում է Բադալյանը: Սակայն նա ընդգծում է, որ Գալուզինի մասնակցությունը Փաշինյանի հետ հանդիպմանը թուրք դեսպանի հետ նրա զրույցից հետո պատահական չի կարող լինել:
«Սա, անկասկած, պայմանավորված է, առնվազն, նաև նրանով, որ Գալուզինը մտքեր ունի, որոնցով նա «կկիսվի» Քըլըչի հետ զրույցից, կամ մտքեր, որոնք փոխանցվել են Քըլըչին և կներկայացվեն Նիկոլ Փաշինյանին», - ենթադրում է քաղաքական մեկնաբանը:
Իրադարձությունների այսպիսի զարգացումը կարող է մատնանշել Ռուսաստանի՝ տարածաշրջանում իր ազդեցությունը պահպանելու և, հնարավոր է, Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործում միջնորդի դեր ստանձնելու փորձերը:
Սա հատկապես արդիական է տարածաշրջանում արևմտյան երկրների աճող ակտիվության և Հայաստանի եվրոպական ձգտումների ուժեղացման ֆոնին: Հենց այս շաբաթ տեղի ունեցավ մի իրադարձություն, որը վառ կերպով ցուցադրում է տարածաշրջանում արևմտյան ազդեցության ուժեղացումը: Վաշինգտոնը աննախադեպ որոշում է կայացրել ավելի քան կրկնապատկել Հայաստանին տրամադրվող ֆինանսական օգնությունը՝ այն 120 միլիոն դոլարից հասցնելով 250 միլիոն դոլարի:
Օգնության ընդլայնված համաձայնագիրը, որը ստորագրվել է Հայաստանի փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանի և Հայաստանում USAID առաքելության ղեկավար Ջոն Ալելոյի կողմից, ընդգրկում է առանցքային ոլորտների լայն շրջանակ, ներառյալ կիբեռանվտանգությունը, էներգետիկ անվտանգությունը և ժողովրդավարական գործընթացների աջակցությունը:
Մեկ այլ քաղաքագետ՝ Ստեփան Դանիելյանը, կարծում է, որ Հայաստանին USAID-ի դրամաշնորհի կտրուկ ավելացումը (120 մլն դոլարից մինչև 250 մլն դոլար) կարող է կապված լինել նրա հետ, որ վրացական արևմտամետ հիմնադրամների մի մասը, Թբիլիսիում օտարերկրյա գործակալների մասին օրենքի ընդունումից հետո, տեղափոխվել է Հայաստան և, հնարավոր է, կշարունակի սպասարկել վրացական գործընթացները:
Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ի շահերին անմիջապես Հայաստանում, քաղաքագետը նշում է, որ այժմ դրանք կապված են հարավում հաղորդակցությունների հետ, որոնց շուրջ աշխարհաքաղաքական գործընթացներ են ընթանում:
«Նպատակն է Ռուսաստանին դուրս մղել տարածաշրջանից և սահմանափակել Իրանի հնարավորությունները, քանի որ ապագայում այս ճանապարհները կարող են ռազմական նշանակություն ձեռք բերել: ԱՄՆ-ի համար կարևոր է, որ տարածաշրջանում Ռուսաստանին փոխարինի Թուրքիան, իսկ Հայաստանը գազ, նավթ և այլ կարևոր ապրանքներ ստանա ոչ թե Ռուսաստանից, այլ Թուրքիայից և Ադրբեջանից՝ թուրքական հաղորդակցությունների միջոցով», - ասել է նա «Սպուտնիկ» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում:
Այս քայլի կարևորությունը ընդգծեց նաև համաձայնագրի ստորագրումից կարճ ժամանակ անց տեղի ունեցած հեռախոսազրույցը վարչապետ Փաշինյանի և ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի միջև, որի ընթացքում քննարկվեցին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ գործընթացի հեռանկարները:
Այս համատեքստում փորձագետները Օվերչուկի և Գալուզինի գլխավորած ռուսական պատվիրակության այցը դիտարկում են որպես Մոսկվայի ձգտում՝ պահպանելու իր ազդեցությունը տարածաշրջանում և, հնարավոր է, առաջարկելու տարածաշրջանային խնդիրների լուծման այլընտրանքային ուղիներ:
«Ռուսաստանը ցուցադրում է, որ շարունակում է մնալ տարածաշրջանի կարևոր խաղացողներից մեկը և ունակ է միջնորդի դեր ստանձնել բարդ դիվանագիտական հարցերում, ներառյալ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը», - նշում են մեկնաբանները:
