Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը կրկին աչքի ընկավ հակասական հայտարարություններով: Նրա հռետորաբանությունը բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում: Փորձենք հասկանալ դրանց էությունը:
1. Ռուս սահմանապահների դուրսբերումը Թուրքիայի և Իրանի սահմաններից
Սիմոնյանը բացահայտ խոսում է հայ-թուրքական և հայ-իրանական սահմաններից ռուս սահմանապահների դուրսբերման անհրաժեշտության մասին: Արդյո՞ք իրավիճակն այդքան կայունացել է, որ մեր սահմաններին այլևս ոչ մի վտանգ չի սպառնում: Ինչո՞ւ, երբ հարցը վերաբերում է եվրոպացի դիտորդներին, Ազգային Ժողովի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Սարգիս Խանդանյանը վստահեցնում է, որ նրանց դուրսբերումը կարելի է քննարկել միայն այն դեպքում, երբ Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքվի, և հակասություններ չմնան: Թվում է, որ մենք բաց ենք թողել պահը, և հայ-թուրքական հարաբերությունները վերաճել են խաղաղության ու բարեկամության, եթե այլևս կարիք չկա ուշադրություն դարձնել Թուրքիայի սահմանների անվտանգության վրա: Թե՞ մենք այնքան բարեկամացել ենք թուրքերի հետ, որ օգնում ենք նրանց ազատվել տարածաշրջանում ռուսական ներկայությունից:
2. ԱՊՀ գագաթնաժողովի անսպասելի կարևորությունը
ԱՊՀ ոչ ֆորմալ գագաթնաժողովը առաջացնում է փակուղի: Նախկինում Հայաստանի իշխանությունները բազմիցս անտեսել են նմանատիպ հանդիպումները, սակայն այժմ խոսվում է առաջիկա միջոցառման կարևորության մասին: Ակնհայտ է, որ Երևանը փորձում է մանևրել տարբեր ուժերի միջև, և այդ պատճառով միաժամանակ մերժում է նման դաշինքների կարևորությունը, իսկ հետո նորից ընդգծում դրանց կարևորությունը: Գագաթնաժողովի կարևորության մասին հայտարարությունները կարող են լինել հերթական փորձը՝ ստեղծելու տպավորություն, թե Հայաստանը ձգտում է վերականգնել հարաբերությունները Մոսկվայի հետ: Սակայն այդքան դեմարշներից հետո, մասնավորապես Սիմոնյանի կողմից, մեծ հարց է, թե Ռուսաստանում հավատալո՞ւ են մեր խոսնակի անկեղծությանը:
3. Գերիների ազատման հարցը՝ կրկին սլաքները դեպի Ռուսաստան
Երբ խոսքը հասնում է հայ գերիներին, Սիմոնյանը, ինչպես և շատ այլ պաշտոնյաներ, կրկին ամբողջ պատասխանատվությունը դնում է Ռուսաստանի վրա՝ հղում անելով 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրին: Սակայն ինչու՞ գերիների փոխանակման հարցը չի լուծվում ազգային մակարդակով: Սիմոնյանը ասում է, որ բանակցություններն ընթանում են բոլոր հնարավոր ուղիներով, Միրզոյանը վստահեցնում է, որ Ադրբեջանի հետ երկխոսությունը դրական է զարգանում, իսկ Փաշինյանը խոստանում է, որ խաղաղության պայմանագիրը շուտով կստորագրվի: Սակայն մեր հայրենակիցները, որոնք գտնվում են Բաքվի բանտերում, չեն զգացել ոչ մի կաթիլ այս իշխանության կողմից արտանետվող դրականության: Իսկ Մոսկվայի ուղղությամբ մատնանշելը՝ ընդամենը ուշադրությունը շեղելու միջոց է՝ հայ իշխանությունների կողմից իրական նախաձեռնության բացակայությունից:
4. Արցախի բացառումը քաղաքական օրակարգից
Խիստ մտահոգիչ է այն փաստը, որ Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակը բացահայտ փորձում է Արցախի հարցը հանել քաղաքական օրակարգից: Սկզբում Սիմոնյանը հայտարարեց, որ «Արցախն, որպես իրավաբանական միավոր, այլևս գոյություն չունի», այնուհետև կոչ արեց լուծարել միջխորհրդարանական հանձնաժողովը: Փաշինյանը, երբ խոսում է արցախցիների մասին, հաճախ օգտագործում է «մեր եղբայրներն ու քույրերը» արտահայտությունը: Սա ոչ այլ ինչ է, քան սովորական պիար քայլ, քանի որ իսկական հայրենասերը չէր կարող իր եղբայրներին ու քույրերին մոռացության մատնել՝ ասելով, որ նրանց հայրենիքը գոյություն չունի, նրանց երազանքը՝ վերադառնալ հայրենի հող՝ անիրագործելի է, իսկ նախնիների հիշատակը՝ հանցավոր: Նման ուղենշային ընթացքը, ենթարկվելով արտաքին ուժերի ցանկություններին, ոչ միայն քաղաքական քայլ է, այլ նաև գաղափարական զիջում՝ հնարավոր երկարաժամկետ հետևանքներով՝ հայ ժողովրդի ազգային ինքնագիտակցության համար:
5. Անհաջողությունները որպես հաղթանակներ ներկայացնելու փորձ
Հայ իշխանությունների՝ իրենց ձախողումներն որպես ձեռքբերումներ ներկայացնելու մասին է խոսում Սիմոնյանի հայտարարությունը, որ Պրահայի պայմանավորվածությունները «հաղթանակ» էին Հայաստանի համար: Բացահայտ սխալներն ու զիջումները ներկայացվում են հայկական հասարակությանը որպես «հաղթանակներ» դիվանագիտական ճակատում: Իսկ ինչումն է, ի վերջո, հաղթանակը՞: Այն բանում, որ այն հողը, որ կոչում էիր հայկական, այժմ պատկանում է Ադրբեջանին՞: Այն բանում, որ մեր հայրերը, ամուսինները, եղբայրներն ու որդիները մահացան զուր՞: Այն բանում, որ այժմ մեզ թելադրում են, թե ինչ օրենքներ են մեզ համար ճիշտ, իսկ որոնք՝ ոչ՞: Ալեն Սիմոնյանի հայտարարություններն ընդամենը խոսքեր չեն: Դրանք թաքցնում են ավելի խորը գործընթացներ, որոնք խոսում են Հայաստանի ներկայիս արտաքին քաղաքական կուրսի անկայունության մասին։
Հարցը միայն այն է, թե որքան ժամանակ է, որ հայ ժողովուրդը կհանդուրժի այս քաղաքականությունը և ինչ հետևանքների դա կհանգեցնի երկարաժամկետ հեռանկարում։
Քաղաքագետ Արման Ղուկասյան
