Հոկտեմբերի 6-ին Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը բանակցություններ է վարել իր իրանցի գործընկեր Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիանի հետ: Դրանք կայացել են Իսլամական Հանրապետության ԱԳ նախարարի՝ Մոսկվա կատարած այցի շրջանակներում։
Այս մասին գրում է ՄԳԻՄՕ-ի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի եվրոատլանտյան անվտանգության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը՝ Bunin & Co հեռագրային ալիքի համար ։
՞Աբդոլլահիանը նոր չէ Իրանի դիվանագիտական ծառայության մեջ։ Նա 57 տարեկան է, նա 5 տարվա աշխատանքային փորձ ունի որպես արաբական երկրների եւ Աֆրիկայի հարցերով արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ, ինչպես նաեւ Մեջլիսի (խորհրդարանի) խոսնակի միջազգային հարցերով հատուկ օգնական։ Նա ծառայել է Բահրեյնում իր երկրի դեսպանատանը, ինչպես նաեւ բանակցություններ է վարել բրիտանացիների, ԵՄ-ի եւ ԱՄՆ-ի ներկայացուցիչների հետ: Արևմուտքում նա փորձառու պրոֆեսիոնալի համբավ ունի, թեև Ղասեմ Սուլեյմանիի հետ նրա կապերը միանշանակ չեն գնահատվում։ Սակայն Իրանի ԱԳՆ-ն Աբդոլլահիանը գլխավորել է միայն 2021 թվականի օգոստոսին այն բանից հետո, երբ երկու ամիս առաջ Իբրահիմ Ռաիսին հաղթել էր այդ երկրում կայացած նախագահական ընտրություններում:
Այս համատեքստում որոշակի դիվանագիտական ապդեյթ հատկապես հաշվի առնելով Իրանի համար Եվրասիայի մի շարք անհանգիստ տարածաշրջանների (Աֆղանստան, Մերձավոր Արևելք, Կովկաս) կարևորությունն ավելի քան պահանջված է։ Սերգեյ Լավրովի հետ բանակցություններում կովկասյան ուղղությունը միակ սյուժեն չէր, բայց այն առաջնահերթությունների թվում էր։ ՌԴ ԱԳ նախարարն ընդգծել է, որ Մոսկվայի համար անընդունելի է Անդրկովկասում ռազմական ակտիվության ավելացումը, հատկապես, եթե դրանք սադրիչ բնույթ են կրում: Ղարաբաղյան կարգավորման հարցում Ռուսաստանի բացառիկ դերը նույնպես հատուկ նշվել է։
Հետաքրքիր է, որ նախարարների երկխոսության ընթացքում կրկին հնչեց «երեք գումարած երեք» տարածաշրջանային նախաձեռնությունը։ Խոսքը երեք կովկասյան պետությունների և երեք Եվրասիական հսկաների (Ռուսաստան, Թուրքիա և Իրան) մասին է։ Թեհրանն արդեն վաղուց առաջ է տանում այդ գաղափարը, դրա որոշ մոդիֆիկացիաներ առաջարկվել են նաև Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կողմից նախ 2008 թվականին «հնգօրյա պատերազմից» («կովկասյան պլատֆորմ») հետո, իսկ հետո անցյալ տարի Ղարաբաղում ռազմական դիմակայության ավարտից հետո։ Ո՞րն է այստեղ Մոսկվայի հետաքրքրությունը: Արդյոք դա նշանակո՞ւմ է, որ Ռուսաստանը կնախընտրի այդ ձևաչափը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբին։
Կարծում եմ՝ հապճեպ պատասխաններն այստեղ տեղին չեն, առավել ևս ռուս դիվանագետները բազմիցս պատրաստակամություն են հայտնել շարունակել համագործակցությունը Մինսկի խմբի հետ: Խոսքը ոչ թե «կամ-կամ», այլ «և-և» բանաձևի մասին է: Մի կողմից, Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո տարածաշրջանային դերակատարների հետ փոխգործակցությունը չափազանց կարեւոր է, քանի որ նոր ստատուս քվոն սրել է, եւ նման ճնշումներ են տեղի ունենում (տես իրանա-ադրբեջանական տարընթերցումները կամ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանի սահմանազատման հարցերը)։
Նման համատեքստում կանոնավոր խորհրդակցություններն ու փոխգործակցությունը չափազանց կարևոր են, առավել ևս Սիրիայում նման մի բան Անկարան, Մոսկվան և Թեհրանն արդեն անում են։ Բայց Մինսկի խումբն էլ իմաստ չունի «արդիականության նավից» դուրս շպրտել։ Գոնե որպես եզակի ձևաչափ, որտեղ Ռուսաստանն ու Արևմուտքը պրագմատիկ փոխգործակցության փորձ ունեն չդադարող առճակատման ֆոնին», - գրել է փորձագետը։
