Թուրքիան դժգոհ է և ցանկանում է վերանայել պատերազմի արդյունքները. ահա առաջիկա տարիների իրականությունը։ Եթե հայ հասարակությունը տեղի ունեցած հետևություններից չանի, եթե չդադարի պետականություն ունենալով՝ "թղթերի" հետևից ընկնել (օրինակ՝ Ֆրանսիայի Սենատի խորհրդի տեսքով երկրի կառավարությանը ճանաչել Արցախի անկախությունը), ապա Երևանը կընկնի այնպես, ինչպես Հադրութը ընկավ։ Այս մասին գրում է քաղաքագետ Բենիամին Մաթեւոսյանն իր Telegram-ալիքում։
’’Անկախ Արցախն այսօր 30 տարեկան է։ Չարժե խաբվել և կարծել, որ 2020թ.սեպտեմբերի 2-ի համեմատ Արցախը միայն տարածքային առումով նվազել է, իսկ մնացած ամեն ինչ մնացել է ինչպես նախկինում։ Ոչ, դա միայն պատրանք է: Եվ իրականության հետ պետք է հաշվի նստել։ Եթե մինչև 2020թ. սեպտեմբերի 27-ը Արցախում կար ձևավորված պետականություն, որը անվտանգություն էր ստեղծում ողջ տարածաշրջանի համար, և Իրանից մինչև Ռուսաստան օգտվում էին տարածաշրջանի կայունությունից, ապա իրականությունը սեպտեմբերի 27-ի առավոտից արմատապես փոխվել է։
Մինչև սեպտեմբերի 27-ի առավոտ հայկական կողմն Արցախում փաստացի ձևավորված պետականություն ուներ՝ իրեն համապատասխան բոլոր ատրիբուտներով, այդ թվում՝ բանակ, գործադիր, օրենսդիր և դատական իշխանություն, տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, Հարկաբյուջետային քաղաքականություն, Սահմանադրություն, պետական սիմվոլիկա և այլն։ Իշխանության ձևավորումը տեղի է ունեցել միջազգային ժողովրդավարական բոլոր չափանիշներին համապատասխան։
Միակ բանը, ինչը չէր հերիքում, միջազգային ճանաչումն է։
Այսօր, նույնիսկ եթե Արցախի անկախությունը ճանաչում է այս կամ այն երկրի ցանկացած պետական մարմին, ապա պետական ատրիբուտների բացակայության կամ ոչնչացման պայմաններում հայկական կողմը ճանաչում կստանար, բայց առանց պետականության։ Դրա համար պետք է "շնորհակալություն" հայտնել ոչ միայն Ալիևին ու Էրդողանին՝ իրենց պակիստանցիներին ու սիրիացի ահաբեկիչներին, այլև Փաշինյանին, ով 3 տարի տորպեդահարեց բանակցային գործընթացը։
Սակայն իրականությունն այն է, որ նոյեմբերի 9-ից հետո հայոց պետականության գլխին կախված սպառնալիքը ոչ միայն չի վերացել, այլև մոտեցել է Հայաստանի ֆիզիկական սահմաններին։
Մի մոռացեք, որ պաշտոնական Անկարան դժգոհ է մնացել պատերազմի արդյունքներից։ Ընդդիմությունը 2020 թվականի վերջից Էրդողանին ցույց է տալիս, որ պատերազմի մեջ է մտել Թուրքիան, իսկ Ղարաբաղում ռազմաբազան ստացել է Ռուսաստանը։ Ինչպես պատերազմից առաջ, այնպես էլ մարտական գործողությունների ժամանակ ակնհայտ էր, որ Թուրքիան պլաններ ուներ Ապշերոնի թերակղզում և Նախիջևանում ռազմաբազա տեղակայելու համար։
Այժմ Ռուսաստանն այդ ծրագիրն իրականացնելու հնարավորություն չի տվել։ Դա, իր հերթին, նշանակում է, որ Թուրքիայի կողմից բացառված չեն պատերազմի արդյունքների փոփոխությանն ուղղված գործողությունները, և պատահական չէ, որ արդեն 2020 թվականի նոյեմբերի վերջին համացանցում տեղեկատվություն հայտնվեց այն մասին, որ թուրքական մարտական ստորաբաժանումները տեղափոխվել են Նախիջևան։
Թուրքիան դժգոհ է և ցանկանում է վերանայել պատերազմի արդյունքները. ահա առաջիկա տարիների իրականությունը։ Եթե հայ հասարակությունը տեղի ունեցած հետևություններից չանի, եթե չդադարի պետականություն ունենալով ՝ "թղթերի" հետևից ընկնել (օրինակ ՝ Ֆրանսիայի Սենատի խորհրդի տեսքով երկրի կառավարությանը ճանաչել Արցախի անկախությունը), ապա Երևանը կընկնի այնպես, ինչպես Հադրութը ընկավ։ Քաղաքական գործընթացները երկրում տրամաբանորեն պետք է հանգեցնեն իշխանափոխության։ Բայց այդ փոփոխությունը չպետք է լինի այնպիսին, ինչպիսին 2018-ին էր, երբ նպատակը պարզապես "անցյալը" հանելն էր՝ երկիրը հանձնելով անանուն թիմի ձեռքը։ Հայաստանին պետք է ծրագրային իշխանություն՝ գիտակցելով իր պատմական առաքելությունը։ Ինչպես ձևավորել այն՝ արդեն առանձին հարց է։
Իսկ այսօր, բացի Արցախի սուբյեկտության ու անկախության բացակայությունից, ունենք մի իրավիճակ, երբ սուբյեկտության ճգնաժամ է նկատվում նաև Հայաստանում։ Փաշինյանի Հայաստանն ի վիճակի չէ ապահովել իր անվտանգությունը, իսկ "քաղաքական առաջնորդն" ի վիճակի չէ ընտրել և կարևոր պաշտոնների նշանակել իրեն անհրաժեշտ կադրերին, քանի որ բախվում է արտաքին դիմադրության։ Ասել է թե 2021 թվականի սեպտեմբերի 2 - ին Բայրաքթարերով գնդակահարվել է ոչ միայն Արցախի պետականությունը, այլև վտանգված է հենց Հայաստանի պետականությունը», - գրել է նա։
