Դեռևս երեկ առավոտ, ես զգուշացրել էի, որ Ազգային ժողովի դե ֆակտո մեծամասնության և շարժման միջև սկսված քաղաքական պրոցեսը կարող է գնալ կոնֆրոնտացիոն սցենարով, և դառնալ հանրային մեծ հիասթափության պատճառ։ Սակայն այն, ինչ տեղի ունեցավ երեկ երեկո, գերազանցեց իմ բոլոր հոռետեսական կանխատեսումները։ Թեև հրապարակում կանգած հանրության համար հակահերոսները ՀՀԿ 56 պատգամավորներն են, իրականում երեկվա օրը բացահայտեց բազմաթիվ հակահերոսների։ Այս մասին նշում է «ԱրԱր» քաղաքակրթական ուսումնասիրությունների կենտրոնի ղեկավար Ավետիք Չալաբյանը:
Նրա խոսքով, իհարկե, «լուզեռների առաջին խումբը» հենց այդ 56 պատգամավորն են, և կուլիսների հետևից գործող նրանց "ամենազոր" շեֆը, որոնք, փորձելով ուժ ցուցադրել Նիկոլ Փաշինյանին, և կենտրոնացնելով իրեն փաստարկները նրա անձի, և ոչ թե քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծման մեխանիզմների վրա, կորցրեցին այդ քաղաքական ճգնաժամը փոխզիջումային լուծմամբ հաղթահարելու, և երկիրը հետագա քաոսից պաշտպանելու լավագույն հնարավորությունը։ «Նաև, խուսափելով քաղաքական ապաշխարհանքից, և որդեգրելով վերամբարձ ու մեծամիտ տոն, ՀՀԿ պատգամավորների մի մասը էլ ավելի բորբոքեց կրքերը, և անձնավորված դարձավ հանրության աչքի փուշը», - ընդգծում է Չալաբյանը։
Երկրորդ «լուզեռը», նրա կարծիքով երեկ Նիկոլ Փաշինյանն էր։ Նրա եզրափակիչ ելույթը, անհանդուրժողականության քարոզը և անթաքույց, անձնավորված շանտաժը, այրեցին Ազգային ժողովի դե ֆակտո մեծամասնության հետ հնարավոր համաձայնության կամուրջները։ «Որքան էլ ՀՀԿ-ն մեղավոր լինի անցած տարիների ձախողումների համար, նրան քաղաքական գերեզմանոց ուղարկելը մեր՝ ընտրողների գործն է, ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանի, իսկ նրա շուրթերից այն հնչում էր որպես հաշվեհարդարի կոչ։ Նրա մյուս կոչը՝ շարունակել պայքարը գործադուլների և դասադուլների միջոցով, աբսուրդի ժանրից է՝ եթե արդեն դարձել ես իշխանություն, ում դեմ ես գործադուլ անո՞ւմ։ ՀՀԿ, որը արդեն քաղաքական "դիակ" է, թե սեփական պետության, որի անվտանգության մասին պետք է սկսես մտածել, եթե արդեն իշխանություն ես դարձե՞լ։
Օրվա երրորդ լուզեռը Ծառուկյան դաշինքն է։ Մի ուժ, որը մասնակցել է երկրի կառավարմանը ՀՀԿ-ին զուգահեռ, ՀՀԿ հետ համահունչ է քվերակել համարյա բոլոր հարցերում, օգտվել է բազում կոռուպցիոն բարիքներից, և դեռ երկու շաբաթ առաջ 12 ձայնով աջակցել է Սերժ Սարգսյանին, երեկ փորձեց Հռոմի պապից կաթոլիկ ձևանալ, և տառացիորեն "փրփուր թափել" իր որոշ պատգամավորների շուրթերով, դատափետելով "հանցագործ ռեժիմը"։ Տիկնայք և պարոնայք, ի տարբերություն Նիկոլ Փաշինյանի, դուք այդ ռեժիմի մաս էք եղել, և ձեզնից ոչ ոք նրա ձախողումների համար քաղաքական պատասխանատվությունը դեռ չի հանել։
Թեև օրը ընդհանուր առմամբ բացասական նշանի տակ էր, չի կարելի չարձանագրել նաև մի շարք դրական պահեր՝
Երեկվա օրը դարձավ նոր սահմանադրության իսկական թեստ՝ մարտական պայմաններում, և պետք է ուրախությամբ արձանագրել, որ ամբողջ տեղի ունեցածը, իր ողջ նեգատիվով հանդերձ, տեղի ունեցավ սահմանադրության շրջանակներում։ Եթե քաղաքական գործընթացը շարունակի մնալ սահմանադրական շրջանակներում, դա իրականում մեծ ձեռքբերում կլինի, դեռևս տաս տարի առաջ դրա մասին կարելի էր երազել։
Երկրորդը, 1990 թվականից ի վեր առաջին անգամ, հանրությունը հնարավորություն ունեցավ ուղիղ եթերում հետևել երկրի ղեկավարության ընտրությանը, լսել բազմաթիվ թեր և դեմ փաստարկներ, և ձևավորել իր սեփական կարծիքը՝ ժողովրդավարական զարգացման տեսակետից, սա ևս մեծ քայլ է առաջ, մենք սրանից շատ երկար զրկված ենք եղել։
Երրորդը, Ազգային ժողովի ֆրակցիաները, փոքր բացառություններով, քվեարկեցին համաձայն իրենց կուսակցական դիրքորոշումների, և դա քաղաքական պատասխանատվություն ստանձնելու լավ օրինակ է, այն երկու պատգամավորները, որոնք շեղվեցին, մոտ ժամանակում պետք է դնեն իրենց մանդատները, դա ևս քաղաքական պատասխանատվության մեխանիզմ է։
Վերջապես, պետք է նշել, որ երկուստեք կոնֆրոնտացիոն հռետորաբանության ֆոնի վրա, կային պատգամավորներ, որոնց ելույթները առանձնանում էին և մարդկային անկեղծությամբ, և հավասարակշռությամբ՝ այս մարդիկ իմ աչքերում օրվա հերոսներն էին։ Հատուկ ցանկանում եմ նշել Արամ Սարգսյանին, բայց նաև Ելք դաշինքի մյուս (ոչ ՔՊ) պատգամավորներին, որոնց խոսքը աչքի ընկավ շիտակությամբ և իրական քաղաքական բովանդակությամբ։
Մենք, հանրությունս, այս ամենի կենդանի ականատեսն ենք։ Քանի որ օրը անցավ ընդհանուր բացասական նշանի տակ, ամենամեծ կորուստը կրեցինք մենք, սակայն և շատ բան շահեցինք՝ ավտորիտարիզմից ժողովրդավարություն տանող դժվարին ճանապարհին։ Հիմա, երբ կանցնի առաջին շոկը, բոլորս կսկենք հարցեր տալ՝ թե ինչ պետք է լինի հետո։ Խոստանում եմ այդ հարցերի պատասխաններին նվիրել իմ հաջորդ վերլուծականը», - նշում է նա։
