Այսօր Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար բարենպաստ իրավիճակը ոչ միայն պահպանվում է, այլ նաև բարելավվում է: Այս մասին Եվրասիական փորձագիտական ակումբի տասներորդ ամենամյա ժողովի շրջանակում «Հայաստանը ԵԱՏՄ-ում: եվրասիական տնտեսական ինտեգրման իրողություններն ու հեռանկարները» գիտաժողովում հայտարարեց տնտեսագետ, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Թաթուլ Մանասերյանը:
Նրա խոսքով, դինամիկ փոփոխվող աշխարհում գրեթե բոլոր երկրները փորձում են իրականացնել իրենց զարգացման ծրագրերն այն երկրների հետ միասին, ովքեր ունեն ընդհանուր շահեր և նպատակներ ինչպես տարածաշրջանում, այնպես էլ համաշխարհային տնտեսության մեջ։
"Հայաստանի համար տնտեսական կարևոր ձևաչափի ինտեգրումը Եվրասիական միությունն է՝ միավորելով Հայաստանը, Բելառուսը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը և Ռուսաստանը, որն ակտիվորեն զարգանում է արդեն 10 տարի։ Տնտեսական ինտեգրումը թույլ է տվել այս տարածաշրջանային կազմակերպությանը առաջատար դիրք զբաղեցնել համաշխարհային մասշտաբով նավթի և գազի արդյունահանման և գյուղատնտեսության ոլորտում",- ասաց նա:
Մանասերյանը մատնացույց արեց, որ ինտեգրացիոն գործընթացները բախվում են որոշակի խոչընդոտների։ Դրանցից ամենակարեւորը արեւմտյան պատժամիջոցներն են, որոնք որոշակի խնդիրներ են առաջացնում ոչ միայն Ռուսաստանի, այլեւ ողջ ԵԱՏՄ-ի համար։
"Մասնավորապես սա կարող է մեծապես ազդել Հայաստանի վրա, որը 2024թ․ նախագահում է ԵԱՏՄ-ում և սահմանել է առաջնահերթ խնդիրներ՝ ապահովել էներգետիկ կայունությունը, ներառյալ էլեկտրաէներգիայի և գազի ընդհանուր շուկաների ստեղծումը։ Երկրի համար կարևոր է նաև «Աշխարհի խաչմերուկ» նախագիծը, որը կօգնի Հայաստանին դառնալ տարածաշրջանի լոգիստիկ կենտրոն։ Նախատեսվում է նաեւ իրականացնել ներմուծման փոխարինման ռազմավարությունը ԵԱՏՄ-ում, ուստի կարևոր է պարզել, թե այսօր Հայաստանից արտահանվող որ ապրանքներն են առավել մեծ պահանջարկ վայելում և ինչպես օրինակ, կազդեն տնտեսական աճի վրա ԵԱՏՄ ազատ առևտրի գոտու ստեղծման պայմանագրերը Իրանի, Սերբիայի, Սինգապուրի և Վիետնամի հետ՝ երբ միտում կա ընդլայնելու համագործակցության աշխարհագրությունը",-նշեց բանախոսը։
Կազմակերպությունում 10 տարվա մասնակցության ընթացիկ արդյունքները գնահատելու համար նա անհրաժեշտ հաշվի համարեց հաշվի առնել այն, որ Հայաստանի համար ԵԱՏՄ-ն անվիճելի առաջատարն է Հայաստանի առևտրային գործընկերների շարքում։ Միայն 2023 թվականին Հայաստանի և ԵԱՏՄ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունն աճել է 43%-ով և բացարձակ արտահայտությամբ կազմել է $7 մլրդ 615 մլն ԱՄՆ դոլար։ Հայաստանը, որպես ԵԱՏՄ անդամ, վերջին մի քանի տարիների ընթացքում հասավ տնտեսական մեծ հաջողությունների։ Մասնավորապես, ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության շնորհիվ հնարավոր դարձավ հաղթահարել 2013-2022թթ. ներքին տնտեսական լճացումը և ավելի քան 10 անգամ ավելացնել ԵԱՏՄ երկրների հետ արտաքին առևտրի ծավալները։ Ինչպես վկայում են Եվրասիական Տնտեսական հանձնաժողովի ԵԱՏՄ վիճակագրական տարեգրքի 2023 թվականի տվյալները, Հայաստանի տնտեսության աճն ամենաբարձրն է եղել 2022 թ․ վերջին՝ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) երկրների շարքում։ Միայն 2022 թ․ Հայաստանը գրանցել է 12,6 տոկոս աճ, իսկ 2023 թվականին՝ 9,4 տոկոս։
"Չնայած դժվարություններին, ԵԱՏՄ-ին անդամակցությունը, այն է` մաքսատուրքերի բացակայությունը, առանց խոչընդոտների համագործակցության միջավայրը, աշխատուժի և կապիտալի ազատ տեղաշարժը, մուտքը դեպի ԵԱՏՄ մեծ շուկա վիթխարի առավելություն է տալիս Հայաստանին և տնտեսական թռիչքի կարևոր գործոն է հանդիսանում։
ՀՀ վարչապետը Կրեմլում Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի նիստի ժամանակ, ինչպես նաև Սոչիում Եվրասիական միջկառավարական խորհուրդի հանդիպմանը միանշանակ հայտարարեց, որ Ռուսաստանը Հայաստանի գլխավոր առեւտրային գործընկերն է ու երկրի բուռն տնտեսական աճի հիմնական պատճառը։
Հայաստանի և ԵԱՏՄ-ի միջև ապրանքաշրջանառությունը 2023 թվականին կազմել է 7 միլիարդ դոլար։ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ապրանքաշրջանառությունը ավելացել է ավելի քան 40 տոկոսով։ Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև առևտրատնտեսական ոլորտում դրական դինամիկա է արձանագրվում։ Ռուսաստանը ֆինանսավորում է «Հյուսիս-Հարավ» ճանապարհային միջանցքի չորրորդ տրանշի կառուցումը՝ Կայունացման եւ զարգացման Եվրասիական հիմնադրամի միջոցների հաշվին։ Այս ուղղությամբ աջակցության ծավալն այժմ կազմում է 150 մլն դոլար։
Որպեսզի պատկերացնենք, թե ինչպես է ռուսական գործոնն ազդել ՀՀ տնտեսության վրա՝ հաշվի առնելով տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը, հարկ է հիշեցնել, որ Հայաստանը 3 տոկոսով ԵԱՏՄ-ում արդյունաբերական արտադրանքի աճի ցուցանիշով երկրորդ տեղում է։ Այս դրական միտումների արդյունքում Հայաստանում միջին աշխատավարձն աճել է 13,7%-ով։ Այսօր Հայաստանի տնտեսության զարգացման համար բարենպաստ իրավիճակը ոչ միայն պահպանվում է, այլ նաև բարելավվում է",- հավելեց Մանասերյանը:
