Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում նոյեմբերի 14-ին նշվում է Շաքարային դիաբետի դեմ պայքարի համաշխարհային օրը:
ՀՀ առողջապահության նախարարությունից հայտնում են, որ ԱՀԿ տվյալներով՝ աշխարհում շուրջ 537 մլն մարդ ունի շաքարային դիաբետ: Վերջին տարիներին նկատվում է շաքարային դիաբետի առաջնակի հիվանդացության և տարածվածության ցուցանիշների կայուն աճ:
Հայաստանում 2022 թ. դրությամբ` բնակչության 15 և բարձր տարիքային խմբում գրանցվել է շաքարային դիաբետի 11 հազար 324 նոր դեպք: 2022 թվականին հիվանդության նոր դեպքերի թիվը գրեթե եռապատկվել է:
Շաքարային դիաբետի կանխարգելման ու վաղ հայտնաբերման նպատակով առողջապահության նախարարությունը լայնածավալ աշխատանք է կատարում: Բնակչության ռիսկային՝ 35-68 տարիքային խմբերում իրականացվում է դիաբետի ախտորոշման սքրինինգային ծրագիր` պետական աջակցությամբ:
Առողջության առաջնային պահպանման հաստատություն այցելելու դեպքում` շաքարային դիաբետով բոլոր պացիենտներին, անկախ բժշկական ցուցումներից, իրականացվում է ամսվա ընթացքում առնվազն մեկ արյան հետազոտություն` գլյուկոմետրիա (եթե պացիենտն ունի անձնական օգտագործման գլյուկոմետր, հիմք են ընդունվում նրա տվյալները), տարեկան մեկ անգամ սահմանված հետազոտությունները, այդ թվում` ակնահատակի զննում, էլեկտրասրտագրություն: Շաքարային դիաբետի բարդությունների կանխարգելման նպատակով շաքարային դիաբետով բոլոր պացիենտներին իրականացվում է տարեկան առնվազն մեկ խորհրդատվություն ոտքերի խնամքի վերաբերյալ, ինչպես նաև ստուգվում են ոտնաթաթերի անոթազարկերը:
Շաքարային և ոչ շաքարային դիաբետով պացիենտների դեղերը տրվում են անվճար` շուրջ 10 տեսակ: Այդ թվում` մեր երկրում հաշվառված մինչև 22 տարեկան շուրջ 1200 ինսուլինակախյալ երեխաներին և երիտասարդներին ինսուլինային անալոգների, ինսուլինային գրիչ-ներարկիչների ապահովումը 2023 թ. կազմում է 100 տոկոս: Ինչպես նաև առողջապահության նախարարությունը մինչև 18 տարեկան հաշվառված ինսուլինակախյալ երեխաներին անվճար տրամադրվում է արյան մեջ գլյուկոզայի որոշման համար նախատեսված սարքեր և նրանց համար նախատեսված թեստ-երիզներ: Ապահովումը 2023 թ. կազմում է 100 տոկոս: Թեստ-երիզների տրամադրման շնորհիվ երեխաները կարողանում են վերահսկել արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակը, որը հնարավորություն է տալիս ճշգրտորեն իրականացնել ինսուլինային անալոգների դոզավորում և վերահսկում:
Միաժամանակ, ինսուլինակախյալ երեխաների կյանքի որակը բարձրացնելու նպատակով անհրաժեշտություն է առաջացել ձեռք բերել «Գլյուկագոն 1 մգ (1ԱՄ) լիոֆիլիզատ ներարկման լուծույթ պատրաստելու համար 1 մլ կամ փոշի ներքթային սարքով» դեղը: Առաջին տիպի դիաբետ ունեցող երեխաները կարիք ունեն մշտական ինսուլինաթերապիայի և արյան գլյուկոզայի ցուցանիշների մոնիթորինգի։ Շաքարային դիաբետ ունեցող պացիենտների ծանր բարդությունը հիպոգլիկեմիան է, որի դեպքում առաջին բուժօգնությունը գլյուկագոնի անհետաձգելի ներարկումն է։ Գլյուկագոնի հասանելիության շնորհիվ բարձրացել է դիաբետի կոմպենսացիայի աստիճանը և պացիենտների կյանքի որակը, և որ ամենակարևորն է` ծանր հիպոգլիկեմիայի զարգացման դեպքում պացիենտները արդեն իսկ ունեն միջազգային ստանդարտներին համահունչ բուժօգնության հնարավորություն, որի հետևանքով կանխարգելվում են ծանր հիպոգլիկեմիայից առաջացած բարդությունները՝ վնասվածք, գլխուղեղի վնասում, մահ։
Շաքարային դիաբետի վաղ հայտնաբերման, կանխարգելման և դրա բարդությունների առաջացման կանխարգելման, դիաբետով քաղաքացիների կյանքի որակի բարելավման նպատակով հաստատվել է «Շաքարային դիաբետի և դրա բարդությունների կանխարգելման ազգային ռազմավարությունը 2022-2026 թթ.» և «Շաքարային դիաբետի և դրա բարդությունների կանխարգելման 2021-2026 թթ. ռազմավարությունը»: Նաև մշակվել և հաստատվել է 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետով պացիենտների ախտորոշման և վարման կլինիկական ուղեցույցը:
