Ի՞նչ կլիներ, եթե օրինակ ԱՄՆ նախագահ Թրամփը կամ Հռոմի նորընտիր Պապը հրապարակային դիմեին Ալիևին՝ կոչ անելով ազատ արձակել գերության մեջ պահվող հայ (և ոչ միայն հայ) քրիստոնյաներին, նաև քայլեր ձեռնարկել Արցախի հայկական քրիստոնեական ժառանգության պահպանման համար։ Կարծում եմ՝ Ալիևի համար բավականին, մեղմ ասած, անհարմար իրավիճակ կստեղծվեր։ Հիմա, եկեք հաշվի առնենք եկեղեցու արտաքին կապերը, հիշենք, որ նույն Թրամփը իր նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ հեռախոսազանգ ունեցավ Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ի հետ։ Չմոռանանք, որ մարտ ամսին ԱՄՆ-ի քրիստոնյա առաջնորդները Թրամփին կոչ են արել շտապ քայլեր ձեռնարկել Ադրբեջանում քրիստոնյա պատանդների ազատ արձակման համար։ Սրանք երևացող ու հրապարակային քայլերն են, կան բազմաթիվ չերևացող գործողություններ ևս, ընդ որում՝ ոչ միայն եկեղեցու կողմից, այլև տարբեր անհատների ու խմբերի կողմից, որոնք առաջնորդվում են ՀՀ պետական շահով։ Օրեր առաջ՝ մայիսի 27-ից 29-ը, Շվեյցարիայի Բեռն քաղաքում մեկնարկում է «Կրոնական ազատություն․ հայկական հոգևոր, մշակութային և պատմական ժառանգության պահպանումը Արցախում/Լեռնային Ղարաբաղում» խորագրով միջազգային համաժողովը։ Այն կազմակերպվում է Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի առաջարկով՝ Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի և Շվեյցարիայի Բողոքական Եկեղեցու համագործակցությամբ։ Ադրբեջանական կողմը իմանալով այս համաժողովի մասին՝ մայիսի 22-ից արշավ է սկսում Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ։ Հենց այդ համաժողովի օրերին՝ ՀՀ կառավարության նիստի ժամանակ վարչապետ Փաշինյանը հանկարծ որոշում է մեկնաբանել համալիրում տեղի ունեցած՝ արդեն մոռացված հարսանիքի թեմայի շուրջ ֆեյսբուքյան գրառումները ու դրանք մեկնաբանելիս չգիտես ինչպես որոշում է «չուլանացված» կոչել մեր եկեղեցիները։ Ի՞նչ կապ ուներ համալիրի հարսանիքը, դրա մասին ֆեյսբուքյան օգտարերերի գրառումները եկեղեցու հետ։ ՈՉ ՄԻ։ Եկեղեցու հասցեին ուղղված վիրավորական խոսույթը ավելի մեծ խուլիգանական արշավի նախերգանքն էր, որը պարզապես ծառայեցվում է ի շահս Ալիևի։ Փաշինյանի նմանատիպ անհարկի գրառումները հարմար միջոց են, որ արտաքին դերակատերներից եկող ճնշումներին ի պատասխան Բաքվից ասեն, տեսեք, դրանք «մանկապիղծ», «արտասուրբ» քրիստոնյաներ են, իրենց վարչապետն է դա ասում։ Ադրբեջանական ողջ քարոզչամեքենան հենց դրա մասին է։ Հիշեք, թե ինչպես Արցախի դեմ 2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախի դեմ ընթացող ագրեսիայի ժամանակ, երբ ՄԱԿ-ի ԱԽ-ում քննարկում էր ընթանում, Փաշինյանի այն հայտարարությունը, որ «ԼՂ քաղաքացիական բնակչությանն ուղիղ սպառնալիք չկա», դարձավ ադրբեջանական կողմի գլխավոր հակափաստարկը՝ ընդդեմ Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարի ելույթի։ Նույն ժանրից էլ այս կինոն է։ Այստեղից բխում է երկու հիմնական եզրակացություն՝ Ալիևը հասկանում է, որ արտաքին խելացի քաղաքականության դեպքում իրեն շատ բարդ է լինելու մոռացնել տալ Արցախի թեման ու շարունակել զավթողական ծրագրերի իր հաղթարշավը։ Փաշինյանի գործողությունների հիմքում ընկած է Ադրբեջանից եկող հրահանգները՝ թիրախավորել ու անպատվել Հայ առաքելական եկեղեցին՝ արժեզրկելու վերջինիս ջանքերը արտաքին խաղացողների հետ շփումներում։ Այս իրավիճակում պետք է վարվել մաքսիմալ սառնասիրտ, խոհեմ ու կազմակերպված, դրա համար բոլոր գործիքակազմերը կան։ Միևնույն ժամանակ կոլաբորացիոն իշխանության հեռացման հարցը պետք է լուծվի քաղաքական դաշտում՝ քաղաքական դերակատարների կողմից, պետք չի այդ հարցը բարդել Հայոց եկեղեցու վրա։ Դա աշխարհիկ գործիչների անելիքն է։ Ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյան