Հոկտեմբերի 30-ին Հայաստանի կառավարությունը հավանություն տվեց պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետը 24-ից 18 ամսի նվազեցնելու մասին օրինագծին։ Գործադիր մարմինն այն ճանաչել է անհետաձգելի, ինչը նշանակում է, որ նախագիծն արագացված կարգով կներկայացվի խորհրդարանի քննարկմանը։
Իշխանությունները այս որոշումը հիմնավորել են պրոֆեսիոնալ (պայմանագրային) ծառայության ընդլայնման գործում ձեռք բերված զգալի հաջողություններով։ Ըստ պաշտպանության փոխնախարար Արման Սարգսյանի՝ «Հայրենյաց պաշտպան» ծրագրի շահառուների թիվն արդեն հասել է 4220-ի և աճի միտում ունի։ Բացի այդ, բանակի պրոֆեսիոնալ բաղադրիչն ուժեղացվել է զինծառայողների ատեստավորման համակարգի, պրոֆեսիոնալ սերժանտական կազմի զարգացման և սահմանամերձ զորամասերում երկարամյա ծառայության կենսաթոշակի իրավունքի պահպանմամբ պայմանագրային ծառայության ընդլայնման շնորհիվ։ Այս զարգացումների հիման վրա կառավարությունը նպատակահարմար է գտել պարտադիր ծառայության ժամկետը կրճատել վեց ամսով։
Նախատեսվում է, որ նոր կանոններն ուժի մեջ կմտնեն 2025 թվականի ձմեռային զորակոչից։ Ակնկալվում է, որ այս քայլը կհանգեցնի նաև պետական ծախսերի նվազեցման, որը, ըստ կանխատեսումների, զգալի կդառնա 2027 թվականի երկրորդ կեսից։
Ինչո՞ւ են ոչ բոլորը կողմ ծառայության ժամկետի կրճատմանը
Մինչդեռ այս նախաձեռնությունն անմիջապես սուր քննադատության արժանացավ ընդդիմության ներկայացուցիչների և մի շարք ռազմական փորձագետների կողմից։ Նրանք այս առաջարկը որակեցին «ռիսկային քաղաքական ակցիա», որը վտանգի տակ է դնում ազգային անվտանգությունը։ Քննադատների կարծիքով՝ չկարգավորված հակամարտության և տարածաշրջանային սպառազինությունների մրցավազքի պայմաններում ծառայության ժամկետի կրճատումն անհիմն և վտանգավոր քայլ է։
Կառավարության ընդդիմախոսները պնդում են, որ պայմանագրայինների հավաքագրման հաջողությունները, որոնց մասին հայտարարում է իշխանությունը, բավարար չեն զորակոչիկների թվի կրճատումը փոխհատուցելու համար, ինչին, նրանց կարծիքով, կհանգեցնի ժամկետի կրճատումը։
Ընդդիմադիր պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանի խոսքով՝ համալրման խնդիրն այնքան լուրջ է, որ մարտական հերթապահություն իրականացնելու համար ստիպված են լինում ներգրավել պահեստազորայինների և «Երկրապահ» վետերանների միության կամավորականների։ Այս լույսի ներքո, փորձագետների կարծիքով, տվյալ որոշումը թելադրված է ոչ թե անվտանգային նկատառումներով, այլ բացառապես էլեկտորալ (նախընտրական) հաշվարկներով։
Ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը սա գնահատում է որպես ժեստ՝ ուղղված զորակոչիկների ընտանիքներին, որը, սակայն, նրա խոսքով, անխուսափելիորեն կհանգեցնի բանակում կադրային դեֆիցիտի։
Տիգրան Աբրահամյանը այս որոշման մեջ տեսնում է նաև երկու հիմնական ուղերձ. առաջինը՝ նախընտրական քայլ է՝ ուղղված 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների առջև դրված էլեկտորալ խնդիրների լուծմանը, իսկ երկրորդը՝ քաղաքական ուղերձ է Ադրբեջանին՝ ցույց տալու համար, որ Բաքուն անհանգստանալու բան չունի, և Երևանը ռևանշիզմի չի ձգտում։
Փորձագետները համակարծիք են, որ առաջացած անձնակազմի պակասը ստիպված են լինելու փոխհատուցել։ Կարեն Վրթանեսյանը կանխատեսում է, որ այս բեռն ընկնելու է պահեստազորայինների վրա։ Նրա գնահատմամբ՝ թեև նրանց ձևականորեն կկանչեն 25-օրյա վարժական հավաքների, սակայն փաստացի դա կվերածվի լիարժեք մարտական հերթապահության, որը կզբաղեցնի այդ ժամկետի զգալի մասը։
Նրանց խոսքով՝ այս քայլը կվնասի երկրի պաշտպանունակությանը և նրա զորահավաքային ներուժին, որը կրիտիկական նշանակություն ունի ներկայիս ռազմաքաղաքական իրավիճակում։ Ընդդիմությունը մեղադրում է իշխանություններին նրանում, որ նրանք զոհաբերում են պետության անվտանգությունը՝ հանուն կարճաժամկետ քաղաքական շահի և նախընտրական պոպուլիզմի՝ փորձելով ժողովրդականություն վայելել երիտասարդների և նրանց ծնողների շրջանում, մինչդեռ պետք է զբաղվեին բանակի հզորացմամբ:
