Բաքվի հետ խաղաղության պայմանագիրը «Մյունխենյան համաձայնություն» է. Լեմկինի ինստիտուտ

Ցեղասպանության կանխարգելման Լեմկինի ինստիտուտը խիստ քննադատության է ենթարկել նախորդ ամսվա սկզբին Սպիտակ տանը նախաստորագրված հայ-ադրբեջանական խաղաղության համաձայնագիրը։

Կազմակերպության գնահատմամբ՝ այս փաստաթուղթը վաղաժամ ներկայացվում է որպես մեծ առաջընթաց, մինչդեռ իրականում այն վտանգում է օրինականացնել Ադրբեջանի էքսպանսիոնիստական քաղաքականությունը և պայմաններ ստեղծել նոր ցեղասպանական գործողությունների համար։

ԱՄՆ-ում տեղակայված ինստիտուտն իր հայտարարության մեջ պնդում է, որ օգոստոսի 8-ին ստորագրված Հայաստանի, Ադրբեջանի և ԱՄՆ-ի համատեղ հռչակագիրը «խաղաղության վաղաժամ տոնակատարություն» է, քանի որ անպատասխան է թողնում Բաքվի կողմից իրականացված զանգվածային հանցագործությունները և հետևողական ռազմատենչությունը։

Փորձագետները ներկայիս գործարքը համեմատում են 1938 թվականի Մյունխենի համաձայնագրի հետ՝ այն որակելով որպես «ցեղասպան բռնապետության» խաղաղեցման քաղաքականություն։ Որպես իրենց մտահոգությունների ապացույց՝ ինստիտուտը վկայակոչում է նախագահ Իլհամ Ալիևի բազմաթիվ հայտարարությունները, որոնք ժխտում են Հայաստանի գոյության իրավունքը, Բաքվում հայ գերիների շարունակվող պահումը և հրադադարի ռեժիմի պարբերական խախտումները։

Իրավապաշտպանների հատուկ մտահոգությունն է προκαλεί Հայաստանի համաձայնությունը՝ հետ կանչելու Ադրբեջանի դեմ իր հայցերը ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանից և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանից (ՄԻԵԴ), որտեղ Բաքուն մեղադրվում է ռասայական համակարգային խտրականության մեջ։ Ըստ ինստիտուտի՝ այդ գործերից հրաժարումը կնշանակի արդարադատության մերժում 2023 թվականին Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված ավելի քան 100,000 հայերի համար։ Հայտարարության մեջ ընդգծվում է, որ «խաղաղությունը չի կարող հաստատվել՝ վերապրածների պահանջների վրայով տրակտորով անցնելու միջոցով»։

Ինստիտուտը նաև դատապարտում է Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության վերաբերյալ Ադրբեջանի պահանջը՝ որպես ինքնիշխան պետության ներքին գործերին ուղղակի միջամտություն։ Ընդգծվում է, որ առանց Հայաստանի ինքնիշխանությունը պաշտպանող կոնկրետ մեխանիզմների, ներառյալ՝ բոլոր հայ գերիների անհապաղ ազատ արձակումը, «Արևմտյան Ադրբեջան» դոկտրինի ապամոնտաժումը և հայատյացության արմատախիլ անելու նպատակով Ադրբեջանի կրթական համակարգի բարեփոխումը, ներկայիս պայմանագիրը խաղաղություն չի բերի։

Կազմակերպությունը կոչ է անում ԱՄՆ վարչակազմին չօրինականացնել Բաքվի ագրեսիվ օրակարգը և պնդել այս նախապայմանների կատարումը։ «Պատմությունը մեզ զգուշացնում է կարճաժամկետ շահերի համար ցեղասպան բռնապետներին հանդուրժելու վտանգների մասին,- ասվում է հայտարարությունում։- Իսկական խաղաղությունը պահանջում է արդարություն, հաշվետվողականություն և ինքնության պաշտպանություն։ Ցանկացած այլ տարբերակ նոր աղետի վտանգ է պարունակում հայ ժողովրդի համար»։