TRIPP-ը Հայաստանում. ի՞նչ է առաջարկում ԱՄՆ-ն և ով է բարձրաստիճան դիվանագետ Հուքերը

Երևան է ժամանել ԱՄՆ պետքարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալ Էլիսոն Հուքերը։ Նման բարձրաստիճան պաշտոնյայի այցը հերթական իրադարձություն չէ։ Պաշտոնական նպատակը տարածաշրջանային խաղաղության հարցերով «ԱՄՆ նախագահի տեսլականի» առաջ մղումն է։ Սակայն ուշադրության կենտրոնում է հավակնոտ և քաղաքականապես լիցքավորված «Թրամփի ուղի՝ հանուն միջազգային խաղաղության և բարգավաճման» (TRIPP) նախագիծը, որը, թվում է, դառնում է հայ-ամերիկյան գործընկերության նոր առաջատարը։

Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանատունը հաստատել է պետքարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալ Էլիսոն Հուքերի ժամանումը Երևան։ Նրա օրակարգում հանդիպումներ են երկրի բարձրագույն ղեկավարության, այդ թվում՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի և ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետ։

Ով է Էլիսոն Հուքերը և որն է այցի նպատակը

Էլիսոն Հուքերը կարիերային դիվանագետ է, որը Պետդեպարտամենտում զբաղեցնում է ամերիկյան արտաքին քաղաքականության իրականացման համար պատասխանատու առանցքային պաշտոններից մեկը։ Նման մակարդակի պաշտոնյայի գործուղումը տարածաշրջան ընդգծում է, որ Վաշինգտոնը հռչակագրերից անցնում է Հարավային Կովկասի գործընթացների ակտիվ համակարգման։

Այս այցը Վաշինգտոնում կայացած վերջին բանակցությունների ուղիղ շարունակությունն է, որտեղ ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպան Նարեկ Մկրտչյանը Հուքերի հետ քննարկել էր TRIPP նախագծի մեկնարկը։

«Թրամփի ճանապարհ»՝ ի՞նչ է սա

Թեև Հուքերի այցի պաշտոնական օրակարգը բավականին ընդհանուր է ձևակերպված՝ «ռազմավարական գործընկերության ամրապնդում», հիմնական ուշադրությունը սևեռված է արտասովոր անվանում ունեցող նախագծի վրա՝ «Թրամփի ուղի» (TRIPP)։

Միջազգային ենթակառուցվածքային նախագծի անվանման մեջ նախագահի անվան օգտագործումը հազվադեպ հանդիպող քայլ է։ Սա կարող է վկայել նախաձեռնությանը հատուկ քաղաքական կշիռ հաղորդելու փորձի մասին, որը դուրս է սովորական միջգերատեսչական պայմանավորվածություններից։

Ինչպես ավելի վաղ պարզաբանել էր ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը, խոսքը ոչ թե պարզապես քաղաքական հայտարարության, այլ խոշոր կոնսորցիում (ընկերություն) ստեղծելու մասին է, որը հանդես կգա որպես երկաթուղային միջանցքի օպերատոր և կառուցող։ Ավելին, այդ նույն կոնսորցիումը կկարողանա կառուցել և շահագործել նաև խողովակաշարեր, էլեկտրահաղորդման գծեր և այլ ռազմավարական ենթակառուցվածքներ։

Խաղաղություն՝ ենթակառուցվածքի դիմաց

Հուքերի այցը և TRIPP նախագծի առաջ մղումը չի կարելի դիտարկել հայ-ադրբեջանական կարգավորման գործընթացից կտրված։ Հենց Վաշինգտոնում էր ավելի վաղ ստորագրվել ԱՄՆ-ի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների համատեղ հռչակագիրը։

Այդ հռչակագրի առանցքային կետը Բաքվի և Երևանի կողմից հաղորդակցությունները բացելու պարտավորությունն էր՝ հիմնված երկու երկրների ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության և իրավազորության սկզբունքների վրա։

Այսպիսով, Էլիսոն Հուքերի այցը ոչ թե պարզապես բանակցությունների հերթական փուլ է, այլ «ժամացույցների ստուգում» մի մեգանախագծի շուրջ, որը Վաշինգտոնը, ըստ ամենայնի, դիտարկում է և՛ որպես խաղաղությունն ամրագրելու գործիք, և՛ որպես տարածաշրջանում իր տնտեսական ու քաղաքական ազդեցությունն ուժեղացնելու միջոց։ Հարցն այն է, թե «Թրամփի ճանապարհը» որքանով կդառնա բարգավաճման տանող իրական ուղի, և որքանով կմնա պարզապես բարձր հնչող քաղաքական բրենդ։