Ընդդիմադիր դաշտը չի կարող հաղթել Փաշինյանին հին շաբլոններով, հին դեմքերով ու հին վախերով

Այսօր Արման Թաթոյանը բարձրաձայնեց մի բան, որի մասին քաղաքական դաշտում բոլորը շշուկով են խոսում, բայց որևէ մեկը չի համարձակվում հստակ ասել. Հայաստանի ընդդիմադիր դաշտը չի կարող հաղթել Նիկոլ Փաշինյանին հին շաբլոններով, հին դեմքերով ու հին վախերով։

Սա ո՛չ նախկին նախագահներին նսեմացնելու, ո՛չ էլ նրանց քաղաքական ժառանգությունն արժեզրկելու փորձ է։ Նրանք մեր պետության պատմության կարևոր դեմքերն են՝ յուրաքանչյուրն իր լույսով ու ստվերով։

Բայց իրականությունն այն է, որ այսօրվա քաղաքական ճգնաժամը չի կարելի հաղթել երեկվա խոսույթով ու ռեսուրսով։ Եվ հենց այս ճշմարտությունն է անհարմար, և հենց այս ճշմարտությունն է այսօր ստիպել որոշ հանրային ու ոչ այնքան հանրային գործիչներին անհանգստանալ։

1. «Սա մոլորություն է՞». Ո՛չ, սա փակուղային քաղաքականության մասին ազնիվ դիագնոզ է
Քաղաքական վերլուծաբան Հակոբ Բադալյանը պնդում է, թե նախկին նախագահների քաղաքականությունից հեռանալը «մոլորություն» է։

Բայց մոլորությունն իրականում այլ տեղում է՝ այն համոզմունքում, թե հին բևեռների առկայությամբ հնարավոր է կառուցել հանրային լայն վստահություն։

Մեր հանրային ընկալումների դաշտում վաղուց է ձևավորվել հետևյալ պարզ տրամաբանությունը․ Փաշինյանը չի ստիպում նախկին նախագահներին քաղաքական դաշտում լինել։ Նա ուղղակի նրանց «ստվերով» է քաղաքականապես սնվում։

Եթե քաղաքական դաշտում ցանկացած նոր ուժ ավտոմատ կերպով կապվում է «նախկինների» հետ, ապա դա հենց այն պատճառով է, որ նախկիններն ամեն օր պահում են դաշտը անհարմար վիճակում՝ կիսաբաց ու կիսափակ մասնակցությամբ, մշտական երկիմաստությամբ և կուլիսային քաղաքականությամբ։

Այսինքն՝ խնդիրը ոչ թե նրանց ֆիզիկական ներկայությունն է, այլ՝ քաղաքական համակարգում նրանց մշտական «աստղաբաշխական ստվերը»։

Թաթոյանի դիագնոզը հենց սա է։ Այդ ստվերը պետք է վերջապես դուրս գա քաղաքական օրակարգից, որպեսզի նոր ուժերը կարողանան երևալ առանց պարտադիր «ներդաշնակման» հին պատմությունների հետ։
Այսինքն՝ խոսքը ոչ թե մարդկանց հեռանալու, այլ՝ քաղաքական բովանդակության զրոյացման մասին է, որպեսզի նոր քաղաքական համակարգը փակ չլինի՝ որպես «հին մեծերի շուրջ կախվածության» շարունակություն։

2. «Նրանց ստվերը կմնա, նույնիսկ եթե չլինեն». Այո, կմնա, բայց այսօր այն պահպանվում է հենց քաղաքական ակտիվ ներկայությամբ

Այն պնդումը, որ նախկին նախագահների «ստվերը» միշտ կմնա, ճիշտ է։ Բայց հարցն այն է՝ ով է այդ ստվերը վերածում գործիքի։

Այսօր իրավիճակը հետևյալն է․ իշխանությունը նախկինների կերպարը օգտագործում է քաղաքական մանիպուլյացիաների համար, միևնույն ժամանակ ընդդիմության մի մասը նրանց օգտագործում է կուլիսային լեգիտիմության համար, իսկ հասարակության մեծ հատվածը արդեն հոգնել է այս «երկկողմանի կախվածությունից»։

Թաթոյանը առաջարկում է դադարեցնել այս քաղաքական փոխադարձ շահագործումը, որից վնասվում է միայն պետությունը։ Սա է իրական ընդդիմադիր կեցվածքը, այսինքն՝ ոչ թե այն, ինչ հարմար է դաշտի խաղացողներին, այլ այն, ինչ հարմար է երկրին։

3. «50–60% չկողմնորոշվածների շերտը». հենց սա է պատճառը, որ պետք է ազատել դաշտը հին բևեռներից
Ակնհայտ է, որ առկա է էլեկտորալ մի մեծ շերտ, որը չի վստահում ոչ իշխանությանը, ոչ էլ ընդդիմությանը։ Բայց սա է հենց այն հզոր փաստարկը, որը հաստատում է Թաթոյանի ասածը, ոչ թե հերքում։

Եթե ընդդիմության նկատմամբ հանրային անվստահության զգալի մասը գալիս է նախկինների շուրջ տասնամյակներով ձևավորված ընկալումներից, ապա դաշտը չի կարող նոր ուժ հավաքել, քանի դեռ այդ ընկալումների գեներատորը շարունակում է ակտիվ քաղաքական ներկայություն ունենալ։

Այսինքն՝ հանրությունը նոր ուժ է ուզում, բայց հին դեմքերի ֆիզիկական կամ կուլիսային ակտիվությունը խեղդում է այդ ուժի ձևավորումը։ Հետևաբար նոր ուժի առաջացման համար անհրաժեշտ է, որ դաշտը վերջապես դառնա ազատ, ոչ թե ծանրացած պատմական հակադրություններով։

4. Իսկ ինչո՞վ է Թաթոյանը անհանգստացնում քաղաքական դաշտին
Երկու պարզ պատճառով.

1) Նա չի ենթարկվում խաղի անտեսանելի կանոններին։ Կուսակցությունների մեծ մասը պայքարում է ոչ թե երազած ապագայի, այլ սեփական քաղաքական «կայուն գոյատևման» համար։ Թաթոյանը հասկացնում է, որ այս խաղը՝ հինն ընդդեմ նորի, վաղուց է սպառվել։ Այս խոսքը վտանգավոր է շատերի համար։

2) Նա առաջարկում է դուրս գալ «կեղծ երկընտրանքից»։ Ասուլիսի արժեքային առանցքը պարզ էր։ Պարտադիր չէ, որ Հայաստանը ընտրություն կատարի Փաշինյանի ու երեք նախագահների միջև։ Հայաստանը կարող է կառուցել նոր պետականություն։ Այս խոսքն է անհարմար։ Այս խոսքն է խաղը փոխող։

Եզրակացություն․ առաջարկ ոչ թե դեմ, այլ հանուն

Արման Թաթոյանը չի պայքարում նախկին նախագահների դեմ։ Նա պայքարում է Հայաստանի քաղաքական փակուղու դեմ, որի պատերի վրա գրված են երեք հարատևող բառեր՝ «նախկինները», «հինը», «Փաշինյանը»։

Եթե ուզում ենք փոխել երկիրը, պետք է փոխել խաղադաշտը, ոչ թե հերթական խաղացողին։

Այսօր ասուլիսում հնչեցված ուղերձը հենց սա էր՝ ազատել քաղաքական դաշտը հին հոգեբանական կախվածություններից, ձևավորել նոր արժեքային առանցք, և հասարակությանը վերադարձնել ապագայի նկատմամբ վստահությունը։

Այս խոսքը հարմար չէ հների համար։

Այս խոսքը հարմար չէ ներկաների համար։

Ահա ինչու է այս խոսքը ճիշտ՝ հենց հիմա։

ՊԵԿ նախկին նախագահ Դավիթ Անանյան